Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 47

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
[वृध्यम् ] 'वृधूङ् वृद्धौ' (९५७) वृध् । वृध्यते = वृध्यम् । अनेन क्यप्प्र० → य । सि-अम् । [गृध्यम् ] 'गृधूच् अभिकाङ्क्षायाम्' (११८७) गृध् । गृध्यते = गृध्यम् । अनेन क्यप्प्र० → य । सि-अम् । [शृध्यम् ] 'शृधूङ् शब्दकुत्सायाम्' (९५८) शृध् । शृध्यते = शृध्यम् । अनेन क्यप्प्र० → य । सि-अम् ।
[कल्प्यम् ] 'कृपू(पौ)ङ् सामर्थ्य' (९५९) कृप् । कृप्यते = कल्प्यम् । 'शकि-तकि-चति-यति-शसि-सहि-यजिभजि-पवर्गात्' (५।१।२९) यप्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'ऋ-र लु-लं कृपोऽकृपीटादिषु' (२।३।९९) र० → ल० । सि-अम् । 'समानादमोऽतः' (१।४।४६) अलुक् ।
- [चर्त्यम् ] 'तैत् हिंसा-ग्रन्थयोः' (१३६९) नृत् । नृत्यते = चर्त्यम् । 'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण' (५।१।१७) घ्यणप्र० → य । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । सि-अम् । 'समानादमोऽतः' (१।४।४६) अलुक् ।
[अय॑म् ] 'रु(ऋ)चत् स्तुतौ' (१३४०) ऋच् । ऋच्यते = अय॑म् । 'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण' (५।१।१७) घ्यणप्र० → य । ‘लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । सि-अम् । 'समानादमोऽतः' (१।४।४६) अलुक् ॥छ।।
कृ-वृषि-मृजि-शसि-गुहि-दुहि-जपो वा ॥ ५।१।४२ ॥ __ [कृवृषिमृजिशंसिगुहिदुहिजपः ] कृश्च वृषिश्च मृजिश्च शंसिश्च गुहिश्च दुहिश्च जप् च = कृवृषिमृजिशंसिगुहिदुहिजप्, तस्मात् ।
[वा] वा प्रथमा सि ।
[कृत्यम्, कार्यम् ] 'डुकंग करणे' (८८८) कृ । क्रियते । अनेन क्यप्प्र० → य । 'हस्वस्य तः पित्कृति' (४।४।११३) तोऽन्तः । पक्षे–'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५।१।१७) घ्यण्प्र० → य । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३५१) वृद्धिः आर् ।
[वृष्यम्, वर्ण्यम् ] जिषू (५२२)-विषू (५२३) - मिषू (५२४) - निषू (५२५) - पृषू (५२६) - 'वृषू सेचने' (५२७) वृष् । वृष्यते । अनेन क्यप्प्र० → य । पक्षे-घ्यणप्र० → य । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् ।
[मृज्यम्, मार्यम् ] 'मृजौक् शुद्धौ' (१०९७) मृज् । मृज्यते = मृज्यम् । अनेन क्यप्प्र० → य । पक्षे-घ्यण्प्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'मृजोऽस्य वृद्धिः' (४।३।४२) वृ० आ । 'क्तेऽनिटश्च-जोः क-गौ घिति' (४।१।१११) ज० → ग० ।
[शस्यम्, शंस्यम् ] 'शंसू स्तुतौ च' (५५०) शंस् । शस्यते । अनेन क्यप्प्र० → य । 'नो व्यञ्जनस्याऽनुदितः' (४।२।४५) नलुक् । पक्षे-'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५।१।१७) घ्यणप्र० → य ।
. [गुह्यम्, गोह्यम् ] 'गुहौग् संवरणे' (९३५) गुह् । गुह्यते । अनेन क्यप्प्र० → य । पक्षे-'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण' (५।१।१७) घ्यणप्र० → य । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ ।
[ दुह्यम्, दोह्यम् ] 'दुहीक क्षरणे' (११२७) दुह् । दुह्यते । अनेन क्यप्प्र० → य । पक्षे-'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५।१।१७) घ्यणप्र० → य । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ ।
[जप्यम्, जाप्यम्] 'जप मानसे च' (३३८) जप् । जप्यते । अनेन क्यप्प्र० → य । पक्षे-'ऋवर्ण-व्यञ्जनाद् घ्यण' (५।१।१७) घ्यणप्र० → य । 'णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । सि-अम् ॥छ।।