Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 37

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ठिकायां ।
[ निकाय्यो निवासः, निचेयमन्यत् ] नि 'चिंग्ट् चयने' (१२९०) चि । निचीयते । अनेन चस्य कत्वं - घ्यण्प्र० → य । 'नामिनोऽकलि-हले:' (४।३।५१) वृ० ऐ। आय् च निपात्यते । अन्यत्र 'य एच्चाऽऽतः' (५।१।२८) यप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'वसं निवासे' (९९९) वस्, निपूर्व० । निवसन्ति त ( अ ) स्मिन्निति निवासः । 'व्यञ्जनाद् घञ्' (५|३|१३२) घञ्प्र० अ । 'ञ्णिति' (४|३|५० ) उपान्त्यवृद्धिः आ ||छा
परिचाय्योपचाय्या -ऽऽनाय्य - समूह्य - चित्यमग्नौ ॥ ५१२५ ॥
उपचाय्यश्च
आनाय्यश्च
२०
[ परिचाय्योपचाय्याऽऽनाय्यसमूह्यचित्यम् ] परिचाय्यश्च
परिचाय्योपचाच्याऽऽनाय्यसमूह्यचित्यम् ।
[ अग्नौ ] अग्नि सप्तमी ङि ।
[ परिचाय्योऽग्निः परिचेयोऽन्यः ] 'चिंग्ट् चयने' (१२९०) चि, परिपूर्व० । परिचीयते = सेव्यत इत्यर्थः । अनेन घ्यण्प्र०य । 'नामिनोऽकलि हले:' (४।३।५१) वृ० ऐ, आय् च निपातः । अन्यत्र 'य एच्चाऽऽतः ' (५/१/२८ ) यप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' ( ४ | ३ | १) गु० ए ।
[ उपचाय्यः, उपचेयोऽन्यः ] 'चिंग्ट् चयने' (१२९०) चि, उपपूर्व० । उपचीयते । अनेन घ्यण्प्र० → य । 'नामिनोऽकलि-हले:' ( ४।३।५१) वृ० ऐ, आय् च निपातः । अन्यत्र 'य एच्चाऽऽतः ' ( ५ १ २८ ) यप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४|३|१) गु० ए ।
समूह्यश्च चित्यश्च =
[ आनाय्यो दक्षिणाग्निः, आनेयोऽन्यः ] 'णींग् प्रापणे' (८८४) णी । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) नी, आङ्पूर्व० । गार्हपत्यादानीयत इति । अनेन घ्यण्प्र० आय् च निपातः । अन्यत्र 'य एच्चाऽऽतः ' ( ५।१।२८) यप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' ( ४ | ३ | १) गु० ए, दक्षिणाग्निः । स ह्याहवनीयेन सहैकयोनिरेवोच्यते ।
[ आनाय्यो गोधुक् ] आनाय्यो गो 'दुहींक् क्षरणे' (११२७) दुह् । गां दोग्धि । 'क्विप्' (५।१।१४८) 'क्विप्प्र० । 'अप्रयोगीत् ' (१।१।३७) क्विप्लुक । प्रथमा सि । 'दीर्घङ्याब् ० ' (१।४।४५) सिलुक् । 'भ्वादेर्दादेर्घः' (२।१।८३) ह० → घ० । 'ग-ड-द-बादेश्चतुर्थान्तस्यैकस्वरस्याऽऽदेश्चतुर्थः स्ध्वोश्च प्रत्यये' (२२१७७) दु० धु० । 'धुटस्तृतीयः ' (२|१|७६) घ० ग० । 'विरामे वा' (१।३।५१) ग०क० ।
[ समूह्यः, अन्यः संवाह्यः ] 'वहीं प्रापणे' (९९६) वह सम्पूर्व० । समुह्यत इति । अनेन घ्यण्प्र० वस्य ऊत्वं च निपात्यते । अन्यत्र 'ॠवर्ण व्यञ्जनाद् घ्यण्' (५/१/७७) घ्यण्प्र०य । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ।
[ याज्या ] याज्या प्रथमा सि ।
[ दानर्चि ] दान-ऋच् । दानाय ऋक् = दानर्च् (ं), तस्याम् =
अर् ।
[चित्योऽग्निः, चेयोऽन्यः ] चीयत इति चित्यः । मतान्तरे क्यप्प्र०य । ह्रस्वस्य तः पित्कृति (४|४|११३) तोऽन्तः । अन्यत्र 'य एच्चाऽऽतः' (५।१।२८) यप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । प्रथमा सि ||||
याज्या दानर्चि || ५|१|२६||
-
दानचि । 'अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल्' (१।२।६)
[ याज्या ] 'यजीं देवपूजा-सङ्गतिकरण - दानेषु' (९९१) यज् । इज्यतेऽनयेति । अनेन घ्यण्प्र०य - दीर्घत्वं च निपातः । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० आ ॥छ ।
For Private Personal Use Only