Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 346

पञ्चमाध्यायस्य चतुर्थः पादः॥
३२९
[योजनं तर्षित्वा गावः पिबन्ति ] योजन द्वितीया अम् । 'जितषच पिपासायाम्' (१२१२) तष् । तर्षणं पूर्वं = तर्षित्वा । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् ।
[योजनमत्यस्य गावः पिबन्ति ] अतिपूर्व० 'असूच क्षेपणे' (१२२१) अस् । अत्यसनं पूर्वं = अत्यस्य । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । 'अनञः क्त्वो यप्' (३।२।१५४) क्त्वा० → यप् ।
[व्यहमुपोष्य भुङ्क्ते ] उपपूर्व० 'वसं निवासे' (९९९) वस् । उपवसनं पूर्व = उपोष्य । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । 'यजादि-वचेः किति' (४।१७९) वृत् वस्य उ० । 'घस्-वसः' (२।३।३६) षत्वम् । 'अनञः क्त्वो यप् । 'अवर्णस्ये'० (१।२।६) ओ । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप्, भुङ्क्ते ।
[अहरत्यस्येषुन् गतः] अहन् 'कालाध्वनोाप्तौ' (२।२।४२) द्वितीया अम् । 'अनतो लुप्' (१।४।५९) अम्लुप् । 'रो लुप्यरि' (२।१७५) रत्वम् । अत्यसनं पूर्वं = अत्यस्य । इषून्-द्वितीया शस्, गतः । इहात्यासेनाहः-इषवश्च व्याप्यन्ते न तु गतिक्रिया व्यवधीयते ॥छ।।
नाम्ना ग्रहा-5ऽदिशः ॥ ५१४८३ ॥
[नाम्ना] नामन् तृतीया टा। [ ग्रहाऽऽदिशः] ग्रहश्च आदिश् च = ग्रहाऽऽदिश, तस्मात् ।
[नामानि ग्राहं, नामग्राहमाह्वयति ] नामन् द्वितीया शस् । 'नपुंसकस्य शिः' (१।४।५५) शि० → इ० । 'नि दीर्घः' (१।४।८५) दीर्घः ।
'ग्रहीश् उपादाने' (१५१७) ग्रह । नामानि गृहीत्वा = नामानि ग्राहं - नामग्राहम् । अनेन णम्प्र० → अम् । 'ज्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ।
आयूर्व० 'हॅग् स्पर्धा-शब्दयोः' (९९४) ह्वे । वर्तः तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
[नाम्नी देवदत्तो ग्राहं, नामग्राहं देवदत्त आह्वयति] नाम्नी-औ । देवदत्तो ग्राह-नाम्नी गृहीत्वा वाक्यं, नामग्राहम् । अनेन णम्प्र० । 'यस्य येनाभिसम्बन्धो दूरस्थस्यापि तेन सः' (न्या० सं० वक्ष० (३)/सूत्र(२)) इति न्यायात् देवदत्तपदेन व्यवधानेऽपि भवति ।
[नामान्यादेशं, नामादेशं ददाति] 'दिशीत् अतिसर्जने' (१३१८) दिश्, आपूर्व० । नामान्यादिश्य = नामान्यादेशं-नामादेशम् । अनेन णम्प्र० → अम् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ए, ददाति । पक्षे -
[नाम गृहीत्वा दत्ते] नामन् द्वितीया अम् । 'अनतो लुप्' (१।४।५९) अम्लुप् । ग्रहीश् उपादाने (१५१७) ग्रह । ग्रहणं पूर्वं = गृहीत्वा । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । इट् । 'ग्रह-व्रस्च-भ्रस्ज-प्रच्छ:' (४।१।८४) वृत् । 'गृह्णोऽपरोक्षायां दीर्घः' (४।४।३४) दीर्घः ।
[नामाऽऽदिश्य दत्ते ] नामन् द्वितीया अम् । 'अनतो लुप्' (१।४।५९) अम्लुप् । आयूर्व०, 'दिशीत् अतिसर्जने' (१५१७) दिश् । आदेशनं पूर्वं = आदिश्य । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा । 'अनञः क्त्वो यप्' (३।२।१५४) यप् ॥छ।।