________________
१६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ढिकायां ।
___ [हार्यम् ] 'हंग् हरणे' (८८५) ह । हियत इति । अनेन घ्यणप्र० → य । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३।५१) वृ० आर् ।
[पाक्यम् ] 'डुपचींष् पाके (८९२) पच् । पच्यत इति । अनेन घ्यणप्र० → य । "णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । 'क्तेऽनिटश्च-जोः क-गौ घिति' (४।१।१११) च० → क० । सि-अम् । 'समानादमोऽतः' (१।४।४६) अलुक् ।
[वाक्यम्] 'वचंक् भाषणे' (१०९६) वच् । उच्यते इति । अनेन घ्यणप्र० → य । 'ञ्णिति' (४।३५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । 'क्तेऽनिटश्च-जो:०' (४।१।१११) च० → क० । सि-अम् । 'समानादमोऽतः' (१।४।४६) अलुक् ।
णकारो वृद्ध्यर्थः ॥छ।
पाणि-समवाभ्यां सृजः ॥ ५।१।१८ ॥
[पाणिसमवाभ्याम् ] पाणिश्च समवश्च = पाणिसमवौ, ताभ्याम् । [सृजः] सृज् पञ्चमी ङसि । ऋदुपान्त्यात् क्यपोऽपवादः ।
[पाणिसा रज्जुः ] 'सृजी(ज)त् विसर्गे' (१३४९) सृज, पाणिपूर्व० । पाणिभ्यां सृज्यत इति । अनेन घ्यणप्र० → य । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'तेऽनिटश्च-जो:०' (४।१।१११) ज० → ग० । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ।
[समवसर्ग्यः] सृज, सम्-अवपूर्व० । समवसृज्यत इति । अनेन घ्यणप्र० → य । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'क्तेऽनिटश्च-जो:०' (४।१।१११) ज० → ग० ।
[सृज्यम् ] सृज्यते इति । ऋदुपान्त्यादकृपि चूदृचः' (५।१।४१) क्यप्र० → य । सि-अम् । [संसृज्यम् ] संसृज्यत इति । 'ऋदुपान्त्यादकृपि-चुदृचः' (५।१।४१) क्यप्प्र० → य । सि-अम् । "समव" इति समुदायपरिग्रहार्थं द्विवचनम् ॥छ।।
उवर्णादावश्यके ॥ ५।१।१९ ॥ [ उवर्णात् ] उवर्ण पञ्चमी ङसि ।
[आवश्यके] अवश्यस्य भावोऽवश्यं भाव इति वा । 'योपान्त्याद् गुरूपोत्तमादसुप्रख्यादकब्' (७।१७२) अकञ्प्र० → अक । 'चोरादेः' (७।१७३) अकम० → अक । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति तद्धिते' (७।४।१) वृद्धिः आं, तस्मिन् ।
[लाव्यम् ] अवश्यं लूयते । अनेन घ्यणप्र० → य । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३५१) वृ० औ । 'य्यक्ये' (१।२।२५) आव् ।
[पाव्यम् ] अवश्यं पूयते । अनेन घ्यणप्र० → य । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३५१) वृ० औ । 'य्यक्ये' (१।२।२५) आव् ।
यत्र(त) नियोगात् कर्त्तव्यमर्थप्रकरणादिना निश्चितं तत्रायं प्रत्ययः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
