Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 29

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
[इदमेषां शयितम् ] 'शीङ् स्वप्ने' (११०५) शी । शय्यते स्म अस्मिन्निति । अनेन क्तप्र० → त । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् । गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् । सि-अम् ।
[इदं गवां पीतम् ] 'पां पाने' (२) पा । पीयते स्म अस्मिन्निति । अनेन क्तप्र० → त । 'ईर्व्यञ्जनेऽयपि' (४।३।९७) आ →ई । सि-अम् ।
[इदं तेषां भुक्तम्] 'भुजंप पालना-ऽभ्यवहारयोः' (१४८७) भुज । भुज्यते स्म अस्मिन्निति । अनेन क्तप्र० → त । 'च-ज: क-गम्' (२२११८६) ज० → ग० । 'अघोषे प्रथमोऽशिटः' (१।३।५०) ग० → क० । सि-अम् ॥छ।।
क्त्वा-तुमम् भावे ॥ ५।१।१३ ॥ [क्त्वातुमम् ] क्त्वा च तुम् च अम् च = क्त्वातुमम् । प्रथमा सि । [भावे] भाव सप्तमी ङि। वेति निवृत्तम् । [कृत्वा व्रजति] 'डुइंग् करणे' (८८८) कृ । करणं पूर्वम् । 'प्राक्काले' (५।४।४७) क्त्वाप्र० → त्वा ।
[कर्तुं व्रजति] कृ । करणाय । ‘क्रियायां क्रियार्थायां तुम् णकच् भविष्यन्ती' (५।३।१३) तुम्प्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् ।
[कारं कारं व्रजति] कृ । अभीक्ष्णं करणं पूर्वम् । 'ख्णम् चाभीक्ष्ण्ये' (५।४।४८) ख्णम्प्र० → अम् । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३५१) वृ० आर् । 'भृशा-ऽऽभीक्ष्ण्या-ऽविच्छेदे द्विः प्राक् तमबादेः' (७४/७३) द्विः । "क्रियाविशेषणात्' (२।२।४१) अम् ।
[चोरंकारमाक्रोशति] चोरस्य करणं पूर्वम् । 'शापे व्याप्यात्' (५।४।५२) ख्णम्प्र० → अम् । 'नामिनोऽकलिहलेः' (४।३।५१) वृ० आर् । 'खित्यनव्ययाऽरुषो मोऽन्तो हुस्वश्च' (३।२।१११) मोऽन्तः । 'क्रुशं आह्वान-रोदनयोः' (९८६) क्रुश्, आपूर्व० । वर्तः तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ ।
[अतिथिवेदं भोजयति ] अतिथि ‘विदक् ज्ञाने' (१०९९) विद् । अतिथीन् (२) विदित्वा । 'विद्-दृञ्भ्य: कात्स्यें णम्' (५।४।५४) णम्प्र० → अम् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ए । प्र० सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप् । 'भुजंप् पालना-ऽभ्यवहारयोः' (१४८७) भुज् । भुञ्जन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिग्प्र० । वर्त० तिव् । 'कर्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ॥छ।
भीमादयोऽपादाने ॥ ५।११४ ॥ [भीमादयः] भीम आदिर्येषां ते = भीमादयः ।
[अपादाने ] अपादीयते यस्मात् तदपादानम् । 'भुजि-पत्यादिभ्यः कर्मा-ऽपादाने' (५।३।१२८) अनट्प्र० → अन, तस्मिन् ।
[ भीमः, भीष्मः ] 'जिभीक् भये' (११३२) भी । बिभेत्यस्मादिति । 'भियः षोऽन्तश्च वा' (उणा० ३४४) किद् मप्र० - षोऽन्तश्च वा।
[भयानकः] भी । बिभेत्यस्मादिति । शी-भी-राजेश्चानकः (उणा० ७१) आनकप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् ।