Page Text
________________
पञ्चमाध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
सप्तमी चोर्ध्वमौहूर्तिके ॥५॥३॥१२॥
[ सप्तमी ] सप्तमी प्रथमा सि ।
[ ऊर्ध्वमौहूर्त्तिके ] ऊर्ध्वं मुहूर्त्ताद् भवः = ऊर्ध्वमौहूर्तिकः । एतद्वाक्यं समासतद्धितयोर्विभागे न योज्यम्, तत्र प्रथमापञ्चमीभ्यां समासस्य सप्तम्यन्तं तद्धितस्य ऊर्ध्वमुहूर्त्तभवः । 'अध्यात्मादिभ्य इकण्' (६।३।७८) इकण्प्र० इक । अत एव निर्देशाद् उत्तरपदवृद्धिः औ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक्, तस्मिन् ।
[ ऊर्ध्वं मुहूर्त्तादुपरि मुहूर्त्तस्य परं मुहूर्त्तादुपाध्यायश्चेदागच्छेत्, आगच्छति, आगमिष्यति, आगन्ता वा, अथ त्वं तर्कमधीष्व, अथ त्वं सिद्धान्तमधीष्व ] ऊर्ध्व 'क्रियाविशेषणात् ' (२।२।४१) अम् । 'समानादमोऽतः ' (१|४|४६) अलुक् । परम् प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' ( ३।२७) सिलुप् । अम (३९२) - द्रम - (३९३) - हम्म (३९४) मीमृ (३९५) 'गम्लं गतौ' (३९६) गम्, आङ्पूर्व० । सप्तमी यात् । 'कर्त्तर्यन' ० (३।४।७१ ) शव् । 'गमिषद्यमश्छ: ' (४२१०६), म० छ० । 'स्वरेभ्यः' (१।३।३०) छस्य द्विः । 'अघोषे प्रथमोऽशिट : (१/३/५०) छस्य च० । 'यः सप्तम्याः' (४।२।१२२) या० इ० । अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल् (१।२२६) ए । आगच्छति । आगमिष्यति 'गमोऽनात्मने' (४|४|५१) इट् । 'इंक् अध्ययने' (११०४ ) इ, अधिपूर्व० । पञ्चमी स्व । 'समानानां ' ० ( १।२1१ ) दीर्घः । 'नाम्यन्तस्था' ० (२|३|१५ ) षत्वम् ||छ||
क्रियायां क्रियार्थायां तुम् णकच् भविष्यन्ती ॥५|३|१३ ॥
[क्रियायाम् ] 'डुकृंग् करणे' (८८८) कृ । क्रियतेऽस्याः क्रिया । 'कृगः श च वा' (५।३।१००) शप्र० अ । 'रिः श- क्या -ऽऽशीर्ये' (४।३।११०) ऋकारस्य रि० । 'संयोगात् ' (२।१।५२ ) इय् । शकारस्य अपादाने विहितत्वात् क्यौ (क्यो) न भवति । 'आत्' (२|४|१८) आप्प्र० आ, तस्याम् ।
[क्रियार्थायाम् ] क्रिया अर्थो यस्याः = क्रियार्था, तस्याम् । 'आत्' (२|४|१८) आप्प्र ० आ ।
[ तुम्णकच्भविष्यन्ती ] तुम् च णकच् च भविष्यन्ती च = तुम्णकच्भविष्यन्ती ।
वेति निवृत्तम् ।
[ कर्तुं व्रजति ] 'डुकंग करणे' (८८८) कृ । करणाय = कर्तुम् । अनेन तुम्प्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ' (४|३|१) गु० अर् ।
=
१९३
Jain Education International
[कारको व्रजति ] 'डुकुंग करणे' (८८८) कृ । करणाय = कारकः । अनेन णकच्प्र० → अक । 'नामिनोऽकलि-हले:' ( ४।३।५१) वृद्धिः आर् ।
[ करिष्यामीति व्रजति] 'डुकुंग करणे' (८८८) कृ । भविष्यन्ती स्यामि । 'हनृतः स्यस्य' (४|४|४९) इट् ।
[ भोक्तुं व्रजति ] 'भुजंप् पालना - ऽभ्यवहारयोः ' (१४८७) भुज् । भोजनाय भोक्तुम् । अनेन तुम्प्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ । 'च-ज: क- गम्' (२२११८६) ज० ग० । 'अघोषे ' ० (१|३|५०) ग० क० ।
=
-
[ भोजको व्रजति ] 'भुजंप् पालना - ऽभ्यवहारयोः ' (१४८७) भुज् । भोक्ष्यते = भोजक: । अनेन णकच्प्र० अक । 'लघोरुपान्त्यस्य' ० ( ४ | ३|४) गु० ओ |
For Private Personal Use Only
[ भोक्ष्ये इति व्रजति ] 'भुजंप् पालना - ऽभ्यवहारयोः ' (१४८७) भुज् । भविष्यन्ती स्ये । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ । 'च-ज: क- गम्' (२२११८६) ज०ग० । 'अघोषे ' ० ( १।३।५०) ग० क० । 'नाम्यन्तस्थाकवर्गात् ' ० (२।३।१५) षत्वम् । क षयोगे क्ष० ।
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003295 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |