Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 202

पञ्चमाध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
संरब्धाऽऽरब्ध- दयिता दिग्धः स्निग्धोऽवतीर्णकः ।
आरूढो मूढ आयस्तः क्षुधित-क्लान्त व्रीडिताः ॥ ३ ॥
[ संरब्धः] 'रभिं राभस्ये' (७८५) रभ्, सम्पूर्व० । संरभते । अनेन क्तप्र० त । 'अधश्चतुर्थात् तथोर्धः' (२|१|७९) तस्य ध० । 'तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे (१।३।४९ ) भ० ब० ।
[ आरब्धः ] 'रभिं राभस्ये' (७८५) रभू, आङ्पूर्व० । (२|१|७९) तस्य ध० । 'तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे' (१।३।४९ ) भ०
आरभते । अनेन क्तप्रत । 'अधश्चतुर्थात् तथोर्धः ' ब० ।
[दयितः] 'दयि दान-गति - हिंसा - दहनेषु च' (७९९) दय् । दयते 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् । संरब्धश्च आरब्धश्च दयितश्च
दयितः । अनेन क्तप्र० → त । संरब्धाऽऽरब्धदयिताः ।
१८५
=
[ दिग्धः ] 'दिहींक् लेपे' (१९२८) दिह । देग्धि । अनेन क्तप्र० घ० । ‘अधश्चतुर्थात् तथोर्धः' (२२१७९) त० ६० । 'तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे (१।३।४९) घ० → ग० ।
त । 'भ्वादेर्दादेर्घः' (२|१|८३) ह० →
[ स्निग्ध: ] 'ष्णिहौच् प्रीतौ' (१२४१) ष्णिह् । 'षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव ष्वष्कः' (२।३।९८) स्निह् । स्निह्यति । अनेन क्तप्र० त । 'मुह- द्रुह - स्नुह- स्निहो वा' (२२११८४) ह० घ० । 'अधश्चचतुर्थात् ' ० (२११७९) त० ध० । 'तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे ( १ | ३ | ४९) घ० ग० ।
[ अवतीर्णकः ] 'तृ प्लवन-तरणयोः (२७) तू, अवपूर्व० । अवतरति । अनेन क्तप्रत । 'ॠ ल्वादेरेषां तो नोऽप्र:' ( ४/२/६८) त० न० । 'ऋता 'विङतीर् ' ( ४|४|११६ ) इर् । 'भ्वादेर्नामिनो' ० (२|१|६३) दीर्घ: । 'र- षृवर्णान्नो ण' ० (२।३।६३ ) णत्वम् । अवतीर्ण एव = अवतीर्णकः । स्वार्थे कप्र० ।
[ आरूढः ] 'रुहं जन्मनि' (९८८) रुह्, आङ्पूर्व० । आरोहति = आरूढः । अनेन क्तप्र० त । 'हो धुट्पदान्ते' (२२११८२) ह० ढ० । 'अधश्चतुर्थात् ' ० (२।१।७९) त० ध० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग' ० ( १|३|६०) धस्य 'ढ० । 'ढस्तड्ढे' (१।३।४२) ढलुक् - पूर्वस्वरस्य दीर्घः ।
[मूढ: ] 'मुहौच् वैचित्त्ये ' (१२३८) मुह । मुह्यति = मूढः । अनेन क्तप्र० त । 'हो धुट्पदान्ते' (२२११८२) ह० → ढ० । 'अधश्चतुर्थात् ' ० (२।१।७९) त० → ध० । तवर्गस्य श्चवर्ग' ० ( १|३|६०) धस्य ढ० । 'ढस्तड्ढे ' (१।३।४२) ढलुक् - पूर्वस्वरस्य दीर्घः ।
[ आयस्त: ] 'यसूच् प्रयत्ने' (१२२२) यस्, आङ्पूर्व० । आयस्यते । अनेन क्तप्र० त ।
[ क्षुधितक्लान्तव्रीडिताः ] 'क्षुधंच् बुभुक्षायाम्' (१९८२) क्षुध् । क्षुध्यति क्षुधितः । अनेन प्र० त । 'क्षुध-वसस्तेषाम्' (४।४।४३) इट् । क्लमूच् ग्लानौ' (१२३७) क्लम् । क्लम्यते । अनेन क्तप्र० त । 'अहन्पञ्चमस्य' ० (४|१|१०७) दीर्घः । 'म्नां धुवर्गेऽन्त्योऽपदान्ते' (१।३।३९) म० न० । व्रीडच् लज्जायाम् ' (११५१) व्रीड् । व्रीड्यति । अनेन क्तप्र० → त । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४|४|३२) इट् । क्षुधितश्च क्लान्तश्च व्रीडितश्च =
क्षुधितक्लान्तव्रीडिताः ।
For Private Personal Use Only
=
मत्तश्चैव तथा क्रुद्धः श्लिष्टः सुहित इत्यपि ।
लिप्त - दृप्तौ च विज्ञेयौ सति लग्नादयस्तथा ॥ ४ ॥
[ मत्तः ] 'मदैच् हर्षे' (१२३६) मद् । माद्यति = मत्तः । अनेन क्तप्र० त । 'अघोषे प्रथमोऽशिट : ' (१|३|५०) द० त० ।