Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 199

१८२
ज्ञानेच्छाऽर्चाऽर्थ-जीच्छील्यादिभ्यः क्तः ॥ ५।२।९२ ॥
=
[ ज्ञानेच्छाऽर्चाऽर्थत्रीच्छील्यादिभ्यः ] ज्ञानं च इच्छा च अर्चा च = ज्ञानेच्छाऽर्चा:, ज्ञानेच्छाऽर्चा अर्था येषां ते ज्ञानेच्छाऽर्चाऽर्थाः, ञि इदबुबन्धो येषां ते = ञीतः । शीलं (लिः) आदिर्येषां ते = शील्यादयः, ज्ञानेच्छाऽर्चाऽर्थाश्च ञीतश्च शील्यादयश्च = ज्ञानेच्छाऽर्चाऽर्थत्रीच्छील्यादयः, तेभ्यः = ज्ञानेच्छाऽर्चाऽर्थञीच्छील्यादिभ्यः । पञ्चमी भ्यस् ।
[क्तः ] क्त प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स०र० ।
पूर्ववच्चास्य कर्तृ- कर्माद्यर्थनिर्देशः ।
ज्ञानार्थ:- [राज्ञां ज्ञातः ] राजन् षष्ठी आम् । 'अनोऽस्य' (२|१|१०८) अलुक् । 'कर्त्तरि' (२।२।८६) षष्ठी । 'ज्ञांश् अवबोधने' (१५४०) ज्ञा । ज्ञायते = ज्ञातः । अनेन कर्मणि क्तप्रत ।
[ राज्ञां बुद्धः ] 'बुधि ज्ञाने' (१२६२) बुध् । बुध्यते = बुद्धः । अनेन क्तप्र० → त । 'अधश्चतुर्थात् तथोर्धः' (२।१।७९) तस्य ध० । 'तृतीयस्तृतीयः चतुर्थे' (१।३।४९ ) ६०
द० ।
[ राज्ञां विदितः ] 'विदक् ज्ञाने' (१०९९) विद् । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४|४|३२) इट् ।
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ढिकायां ।
-
विद्यते
[ राज्ञामवगतः ] अम (३९२) द्रम (३९३) - हम्म (३९४ ) - मीमृ ( ३९५ ) - 'गम्लं गतौ' (३९६) गम्, अवपूर्व० । अवगम्यते = अवगतः । अनेन क्तप्रत । यमि-रमि- नमि - गमि' ० (४/२/५५) मलुक् ।
[ राज्ञां मतः ] राज्ञां बुधि (१२६२) 'मनिच् ज्ञाने' (१२६३) मन् । मन्यते ' यमि-रमि- नमि-गमि - हनि मनि ' ० (४/२/५५) नलुक् ।
= विदितः । अनेन क्तप्र०
इच्छार्थः - [राज्ञामिष्टः ] राज्ञां 'इषत् इच्छायाम्' (१४१९) इष् । इष्यते = इष्टः । अनेन क्तप्र० त । 'तवर्गस्य श्चवर्ग' ० ( १|३|६०) त०ट०
अर्चार्थः - [राज्ञामर्चितः ] राज्ञां 'अर्च पूजायाम् ' (१०४) अर्च् । अर्च्यते 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४|४|३२) इट् ।
[ धृष्टः ] 'ञिधृषाट् प्रागल्भ्ये' (१३१२) धृष् । धृष्ण (१|३|६०) तट० 1
←
त ।
=
[ राज्ञां पूजितः ] राज्ञां 'पूजण् पूजायाम्' (१५८६) पूज् । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३|४|१७) णिच्प्र० । पूज्यते पूजितः । अनेन क्तप्र० त । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४|४ | ३२ ) इट् । 'सेट्क्तयो:' ( ४।३।८४) णिलुक् ।
=
For Private Personal Use Only
= मतः । अनेन क्तप्रत ।
तेषु कर्मणिः ।
[मिन्नः] 'ञिमिदाच् स्नेहने' (११८०) मिद् । मेद्यति = मिन्नः । अनेन क्तप्र० त । 'रदादमर्च्छ मदः क्तयोर्दस्य च' (४/२/६९) दस्य तस्य च न० |
अर्चितः । अनेन प्र० त ।
[क्ष्विण्णः ] 'ञिक्ष्विदाच् मोचने च' (११८१) क्ष्विद् । क्ष्विद्यति = क्ष्विण्णः । अनेन क्तप्रत । 'रदादमूर्च्छमदः ' ० (४/२/६९) दस्य तस्य च न० ।
[ स्विन्नः ] 'ष्विदांच् गात्रप्रक्षरणे' (१९७८) ष्विद् । 'षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्विद् । स्विद्यति = स्विन्नः । अनेन क्तप्र० त । 'रदादमूर्च्छ मदः ' ० (४/२/६९) दस्य तस्य च न० ।
धृष्टः । अनेन क्तप्र०
=
→ त । 'तवर्गस्य श्चवर्ग'०