Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 19

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
[प्रणिस्ते] "णिसुकि चुम्बने' (११२१) णिस, प्रपूर्व० । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) निस् । वर्त० ते । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः (४।४।९८) नोऽन्तः । अदुरुपसर्गान्तरो ण-हिनु-मीनाऽऽनेः' (२।३७७) न० → ण० ॥छ।।
बहुलम् ॥ ५।१।२ ॥ [बहुलम् ] बहु 'लांक् आदाने' (१०६८) ला । बहूनर्थान् लातीति बहुलम् । 'आतो डोऽह्वा-वा-मः' (५।१।७६) डप्र० → अ । 'क्रियाविशेषणात्' (२।२।४१) अम् । प्रथमं 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) आलुक्, ततोऽम् ।
[पादहारकः] पाद 'हंग् हरणे' (८८५) हृ । पादाभ्यां ह्रियते = पादहारकः । अनेन ‘णक-तृचौ' (५।१।४८) णकप्र० → अक । 'नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३५१) वृ० आर् । 'कारकं कृता' (३।१।६८) समासः ।
[गलेचोपकः] गले 'चुप मन्दायाम्' (३४२) चुप् । गले +चुप्यत इति । अनेन ‘णक-तृचौ' (५।१।४८) णकप्र० → अक । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ । ___ [मोहनीयं कर्म] 'मुहौच वैचित्त्ये' (१२३८) मुह् । मुह्यत्यनेनात्मेति मोहनीयम् । अनेन अनीयप्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ ।
[स्तानीयं चूर्णम् ] 'ष्णांक शौचे' (१०६४) ष्णा । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्ना । स्नात्यनेनेति । अनेन अनीयप्र० । सि-अम् ।
[यानीयोऽश्वः] 'यांक प्रापणे' (१०६२) या । याति = गच्छत्यनेनेति यानीयः । अनेन अनीयप्र० । अश्व प्रथमा सि। [दानीयोऽतिथिः] 'डुदांग्क् दाने' (११३८) दा । दीयते तस्मा इति दानीयः । अनेन अनीयप्र० । [संप्रदानम् ] सम्-प्रपूर्व० दा । संप्रदीयतेऽस्मा इति संप्रदानम् । अनेन अनटप्र० । [स्पृहणीया विभूतिः ] 'स्पृहण ईप्सायाम्' (१९२८) स्पृह । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३।४।१७) णिच्प्र० । स्पृह्यतेऽस्यै।
। 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिचलोपः । 'आत' (२।४।१८) आपप्र० , आ । 'स्पहेाप्यं वा' (२।२।२६) इति व्याप्यस्य वा संप्रदानसंज्ञा ।
[समावर्तनीयो गुरुः] 'वृतूङ् वर्तने' (९५५) वृत्, सम्-आपूर्व० । समावर्त्तते तस्मादिति । अनेन अनीयप्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् ।
[उद्वेजनीयः खलः] उत् 'ओविजैति भय-चलनयोः' (१४६८) विज् । उद्विजन्ते लोका अस्मात् । अनेन अनीयप्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ए । खल प्रथमा सि ।
[स्थानीयं नगरम्] 'ष्ठां गतिनिवृत्तौ' (५) ष्ठा । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्था । 'निमित्ताभावे.' (न्या० सं० वक्षस्कार (१)/सूत्र(२९)स्था । तिष्ठन्त्यस्मिन्निति स्थानीयं नगरम् । अनेन अनीयप्र० ।
- [शयनीयः पल्यङ्क:] शेतेऽस्मिन्निति शयनीयः । अनेन अनीयप्र० । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् । पल्यङ्क प्रथमा सि ॥छ।
कर्तरि ।। ५।१।३ ॥ [कर्तरि ] 'डुकंग करणे' (८८८) कृ । करोतीति । ‘णक-तृचौ' (५।१।४८) तृप्र० → तृ । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर, तस्मिन् । 'अझै च' (१।४।३९) अर् ।
+ बृहवृत्तौ - श० म० न्यासानुसन्धाने च - चोप्यते ।