Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 177

१६०
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
पंपश्यत इत्येवंशीलः = पंपशूकः । मतान्तरेऽनेनैन ऊकप्र० । 'अतः' (४।३।८२) अलुक् । 'योऽशिति' (४।३।८०) यलुक् ॥छ।
जागुः ॥ ५॥२॥४८ ॥ [जागुः ] जागृ, पञ्चमी ङसि । 'ऋतो डुर्' (१।४।३७) दुर्० → उ० ! 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) ऋलोपः । यङ इति निवृत्तम्, अनेकस्वरत्वेनासंभवात् ।
[जागरूकः] 'जागृक् निद्राक्षये' (१०९३) जागृ । जागत्तीत्येवंशीलः = जागरूकः । अनेन ऊकप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् ॥छ।।
शमष्टकाद् घिनण् ॥ ५।२।४९ ॥ [शमष्टकात् ] शम् च शम् च शम् च = शमः, शमामष्टकम् = शमष्टकम्, शमादीनामष्टकम् = शमष्टकम्, तस्मात् । [घिनण्] घिनण् प्रथमा सि ।
[शमी ] 'शमू उपशमे' (१२३०) शम् । शाम्यतीत्येवंशीलः = शमी । अनेन घिनण्प्र० → इन् । 'मोऽकमि-यमिरमि-नमि-गमि-वमा-ऽऽचमः' (४।३।५५) वृद्धिनिषेधः ।
[दमी] शमू (१२३०) 'दमूच् उपशमे' (१२३१) दम् । दाम्यतीत्येवंशीलः = दमी । अनेन घिनणप्र० →इन् । 'मोऽकमि-यमि-रमि'० (४।३।५५) वृद्धिनिषेधः ।
[तमी] 'तमूच काङ्क्षायाम्' (१२३२) तम् । ताम्यतीत्येवंशीलः = तमी । अनेन घिनणप्र० → इन् । 'मोऽकमियमि-रमि-नमि'० (४।३।५५) वृद्धिनिषेधः ।
[श्रमी] 'श्रमूच खेद-तपसोः' (१२३३) श्रम् । श्राम्यतीत्येवंशीलः = श्रमी । अनेन घिनणप्र० →इन् । 'मोऽकमि-यमि-रमि-नमि'० (४।३।५५) वृद्धिनिषेधः ।
[क्षमी] 'क्षमौच सहने' (१२३५) क्षम् । क्षाम्यतीत्येवंशीलः = क्षमी । अनेन घिनणप्र० → इन् । 'मोऽकमि-यमिरमि-नमि'० (४।३।५५) वृद्धिनिषेधः ।
[प्रमादी ] प्र ‘मदैच् हर्षे' (१२३६) मद् । प्रमाद्यतीत्येवंशीलः = प्रमादी । अनेन घिनण्प्र० → इन् । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ।
[उन्मादी ] उत् 'मदैच् हर्षे' (१२३६) मद् । उन्माद्यतीत्येवंशीलः = उन्मादी । अनेन घिनण्प्र० → इन् । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ।
[क्लमी] 'क्लमूच् ग्लानौ' (१२३७) क्लम् । क्लाम्यतीत्येवंशीलः = क्लमी । अनेन घिनण्प्र० → इन् । 'मोऽकमि-यमि-रमि-नमि'० (४।३।५५) वृद्धिनिषेधः ।
सर्वत्र प्रथमा सि । 'इन्-हन्-पूषाऽर्यम्णः शिस्योः' (१।४।८७) दीर्घः । 'दीर्घड्याब्' ० (१।४।४५) सिलुक् । 'नाम्नो नोऽनह्नः' (२।१।९१) नलुक् ।
घजन्तान्मत्वर्थीयेन सिद्ध्यति तृन्बाधनार्थं तु वचनम् -
[असिता]. 'असक् भवे(भुवि))' (११०२) अस् । अस्तीत्येवंशीलः । 'तृन् शील-धर्म-साधुषु' (५।२।२७) तृन्प्र० →तृ । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४।४।३२) इट् । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्'० (१।४।८४) सि० → डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । 卐 श० म० न्या० - 'असूच क्षेपणे' अस्यतीत्येवंशील इति तृनि असिता ।