Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 175

१५८
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
[क्ष्मायिता] 'क्ष्मायैङ् विधूनने' (८०३) क्ष्माय । क्ष्मायत इत्येवंशीलः = क्ष्मायिता । 'तृन् शील-धर्म-साधुषु' (५।२।२७) तृन्प्र० → तृ० । 'स्ताद्यशि'० (४।४।३२) इट् ।
[क्नूयिता] 'नूयैङ् शब्दोन्दनयोः' (८०२) क्नूय् । क्नूयत इत्येवंशीलः = क्नूयिता । 'तृन् शील-धर्म-साधुषु' (५।२।२७) तृन्प्र० →तृ० । 'स्ताद्यशि'० (४।४।३२) इट् ।
[दयिता] 'दयि दान-गति-हिंसा-दहनेषु च' (७९९) दय् । दयत इत्येवंशीलः = दयिता । 'तृन् शील-धर्मसाधुषु' (५।२।२७) तृन्प्र० → तृ० । 'स्ताद्यशि'० (४।४।३२) इट् ।
[सूदिता] 'षूदि क्षरणे' (७३६)षूद् । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) सूद् । सूदत इत्येवंशीलः = सूदिता । 'तृन् शील-धर्म-साधुषु' (५।२।२७) तृन्प्र० → तृ० । 'स्ताद्यशि' ० (४।४।३२) इट् ।
[दीपिता] 'दीपैचि दीप्तौ' (१२६६) दीप् । दीप्यत इत्येवंशीलः = दीपिता । 'तृन् शील-धर्म-साधुषु' (५।२।२७) तृन्प्र० → तृ० । 'स्ताद्यशि'० (४।४।३२) इट् ।
[दीक्षिता] 'दीक्षि मौण्ड्येज्योपनयन-नियम-व्रतादेशेषु' (८८१) दीक्ष् । दीक्षत इत्येवंशीलः = दीक्षिता । 'तृन् शील-धर्म-साधुषु' (५।२।२७) तृन्प्र० → तृ० । 'स्ताद्यशि'० (४।४।३२) इट् ।
सर्वत्र प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्'० (१।४।८४) सि० → डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । [मधुसूदनः ] मधु-दैत्यं सूदत इति मधुसूदनः । 'नन्द्यादिभ्योऽनः' (५।१।५२) अनप्र० । [अरिसूदनः ] अरीन् सूदत इति अरिसूदनः । 'नन्द्यादिभ्योऽनः' (५।१५२) अनप्र० । [बलसूदनः ] बल-दानवं सूदत इति बलसूदनः । 'नन्द्यादिभ्योऽनः' (५।१५२) अनप्र० ॥छ।।
द्रम-कमो-यङः ॥ ५।२।४६ ॥ [द्रमकमः] द्रमश्च क्रम् च = द्रमक्रम्, तस्मात् । [यङ:] यङ् पञ्चमी ङसि ।।
[दंद्रमणः ] अम (३९२) 'द्रम गतौ' (३९३) द्रम् । कुटिलं द्रमति । 'गत्यर्थात् कुटिले' (३।४।११) यङ्प्र० → य । 'सन् - यङश्च' (४।१।३) द्विः । 'मुरतोऽनुनासिकस्य' (४।१।५१) मोऽन्तः । । 'तौ मुमो व्यञ्जने स्वौ' (१।३।१४)। अनुस्वारः । दंद्रम्यते इत्येवंशील: = दंद्रमणः । अनेन अनप्र० । 'अतः' (४।३।८२) अलोपः । 'योऽशिति' (४।३।८०) यलुक्।
[चंक्रमणः ] क्रम पादविक्षेपे' (३८५) क्रम् । कुटिलं क्रामति । 'गत्यर्थात् कुटिले' (३।४।११) यप्र० । सन्यङश्च' (४|११३) द्विः । 'क-डश्च-' (४|११४६) क० → च० । 'मुरतोऽनुनासिकस्य' (४१५१) मोऽन्तः । ॐ 'तौ मुमो'० (१।३।१४) अनुस्वारः । चंक्रम्यत इत्येवंशीलः = चंक्रमणः । अनेन अनप्र० । 'अतः' (४।३।८२) अलुक् । 'योऽशिति' (४।३।८०) यलुक्।
सकर्मकार्थं वचनम्, य इति प्रतिषेधनिवृत्त्यर्थं च ॥छ।।
ॐ श० म० न्या० - 'म्नां धुड्वर्गे।' (१।३।३९) म० → नकारे दन्द्रमणः । जमश० म० न्या० - 'म्नां धुड्वर्गे०' (१।३।३९) म० → डकारे चङ्क्रमणः ।