Page Text
________________
पञ्चमाध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
१४९
[शरारुः] कृ (१५२९) - मृ (१५३०) - 'शृश् हिंसायाम्' (१५३१) शृ । शृणातीत्येवंशीलः = शरारुः । अनेन आरुप्र० ।
[विशरारुः] विशर्यत इत्येवंशीलः कर्मकर्तरि विशरारुः । अनेन आरुप्र० ।
[वन्दारुः] 'वदुङ् स्तुत्यभिवादनयोः' (७२१) वद् । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः' (४।४।९८) वन्द् । वन्दत इत्येवंशीलः = वन्दारुः । अनेन आरुप्र० ॥छ।।
दा - धे - सि - शद - सदो रुः ॥५॥२॥३६॥ [दाधेसिशदसदः ] दाश्च ट्धेश्च सिश्च शदश्च सद् च = दाट्धेसिशदसद्, तस्मात् । [रुः] रु प्रथमा सि । 'सो रु:' (२।१।७२) स० → र० । 'र: पदान्ते'० (१।३।५३) विसर्गः ।
[दारुः] 'डुदांगक् दाने' (११३८) दा । 'देंङ्, पालने' (६०४) दे । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) दा । 'दां दाने' (७) दा । 'दों छेदने' (११४८) दो । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) दा । 'दांव्क् लवने' (१०७०) दा । 'दैव् शोधने' (२९) दै । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) दा । ददाति - दयते - यच्छति - द्यति - दाति - दायति वा इत्येवंशीलो दारुः । अनेन रुप्र० ।
कथं कर्मणि प्रत्यय इत्याशंकार्थः--
[दारु काष्ठम् ] द्यति - छिद्यति तदिति दारु काष्ठम् । 'शिन - गेरु - नमेर्वादयः' (उणा० ८११) रुप्र० । प्रथमा सि । 'अनतो लुप्' (१।४।५९) सिलुप् । अत्र औणादिकः कर्मणि रुः ।।
[धारुर्वत्सो मातरम् ] 'ट्धे पाने' (२८) धे । 'आत् सन्ध्यक्षरस्य' (४।२।१) धा । धयतीत्येवंशीलो धर्मा - साधुर्वा = धारुः । अनेन रुप्र० । प्रथमा सि । वत्स प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० । मातृ द्वितीया अम् । 'अझै च' (१।४।३९) अर् ।
[सेरुः ] 'पिंग्ट् बन्धने' (१२८७) षि । 'षः सोऽष्ट्यै'० (२।३।९८) सि । सिनोतीत्येवंशीलः = सेरुः । अनेन रुप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए ।
[शदुः] 'शद्लं शातने' (९६७) शद् । शीयत इत्येवंशीलो धर्मा-साधर्वा = शद्रः । अनेन रुप्र० ।
[सद्रः1 'षदलं विशरण-गत्यवसादनेषु' (९६६) षद् । 'षः सोऽष्ट्यै ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) सद् । सीदतीत्येवंशीलो धर्मा-साधुर्वा = सगुः । अनेन रुप्र० ।
[दधिः ] 'डुधांगक धारणे च' (११३९) धा । दधातीत्येवंशीलो दधिः । 'सस्त्रि - चक्रि - दधि - जज्ञि - नेमिः' (५।२।३९) दधि निपात्यते । धेग्रहणाद् दारूपमिह गृह्यते न संज्ञा ॥छ।
शीङ्- श्रद्धा - निद्रा - तन्द्रा - दयि - पति - गृहि - स्पृहेरालुः ॥५।२।३७ ॥ [शी श्रद्धानिद्रातन्द्रादयिपतिगृहिस्पृहः ] शीङ् च श्रद्धा च निद्रा च तन्द्रा च दयिश्च पतिश्च गृहिश्च स्पृहिश्च = शीश्रद्धानिद्रातन्द्रादयिपतिगृहिस्पृहि, तस्मात् ।
[आलुः ] आलु प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० । 'रः पदान्ते'० (१।३।५३) विसर्गः ।
[शयालुः] 'शीङ् स्वप्ने' (११०५) शी । शेते इत्येवंशीलः = शयालुः । अनेन आलुप्र० । 'नामिनो'० (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (शरा२३) अय् । .
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003295 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 17 MB |