________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां बुण्डिकायां ।
[सर्वे सुन्वन्तः ] सर्व प्रथमा जस् । 'जस इः' (१।४।९) जस्० इ० । 'अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल्' (११२६) ए । 'बुंग्ट् अभिषवे' (१२८६) षु । 'षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव ष्वष्कः' (२२३१९८ ) सु । सुन्वन्तीति सुन्वन्तः । अनेन अतृप्र० → अत् । 'स्वादेः नुः' (३।४।७५) नुप्र० नु । 'इवर्णादेरस्वे स्वरे' ० (१।२।२१) व० । प्रथमा जस् । 'ऋदुदित:' ( १|४|७०) नोऽन्तः । यज्ञस्वामिन इत्यर्थः ।
१४४
[ चौरं द्विषन्, चौरस्य द्विषन् ] 'द्विषक् अप्रीतौ' (११२६) द्विष् । द्वेष्टीति द्विषन् । अनेन अतृप्र० अत् । प्रथमा सि । 'द्विषो वाऽतृशः' (२।२।८४) वा षष्ठी । शत्रुरित्यर्थः ।
[पूजामर्हन् ] पूजा द्वितीया अम् । 'अर्ह पूजायाम्' (५६४) अर्ह । अर्हतीति अर्हन् । अनेन अतृप्र० अत् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः' (१४७०) नोऽन्तः । 'दीर्घङयाब् ' ० (१।४।४५) सिलुक् । 'पदस्य ' (२२११८९) तलोपः । प्रशस्य इत्यर्थः ।
[सुरां सुनोति ] सुरा द्वितीया अम् । 'बुंग्ट् अभिषवे' (१२८६) षु । ' षः सोऽष्ट्यै - ष्ठिव - ष्वष्कः' (२२३।९८) सु । वर्त्त० तिव् । 'स्वादेः नुः' (३।४।७५) नुप्र० नु । 'उ-श्नो:' ( ४।३।२) गु० ओ ।
[ भार्यां द्वेष्टि परं पश्यन्तीम् ] द्वेष्टि पर द्वितीया शतृप्र० → अत् । 'कर्तर्यन' ० (३।४।७१) शव् । " पश्य " आदेशः । ' अधातूदृदित: ' 'लुगस्यादेत्यपदे' (२|१|११३) अलोपः
[ तृन् ] तृन् प्रथमा सि ।
[ शीलधर्मसाधुषु ] शीलं च धर्मश्च साधुश्च = शीलधर्मसाधवः, तेषु ।
शीले -[ कर्त्ता कटम् ] 'डुकंग करणे' (८८८) कृ । करोतीत्येवंशीलः = कर्त्ता । अनेन णकाद्यपवादं तृन्प्र० → तृ० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४|३|१) गु० अर् । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस् ' ० (१।४।८४) सि० 'डित्यन्त्यस्वरादेः (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः ।
→ डा० ।
[ वदिता जनापवादान् ] 'वद व्यक्तायां वाचि' (९९८) वद् । वदतीत्येवंशीलः = वदिता । अनेन तृन्प्र० → तृ० । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४|४|३२) इट् । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्' ० (१।४।८४) सि० डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२|१|११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । जनानामपवादाः = जनापवादास्तान्, करणं वदनं चास्य शीलमित्यर्थः ।
धर्मः
अम् । पश्यतीति पश्यन्ती । 'शत्रानशावेष्यति' ० (५।२।२० ) 'श्रौति - कृवु-धिवु-पा-घ्राध्मा-स्था-म्ना-दाम् ' ० (४।२।१०८) (२।४।२) ङी । 'श्य - शवः ' (२|१|११६) अत्० → "अन्त" आदेशः । । द्वितीया अम् । भार्याम् ||छा
तृन् शील- धर्म - साधुषु ॥ ५।२।२७ ॥
-
कुलाद्याचारः -
[ वधूमूढां मुण्डयितारः श्राविष्ठायनाः ] सूत्रादेशादिह यः मुण्डं कुर्वन्ति । 'णिज्बहुलं नाम्नः कृगादिषु' । ( ३।४।४२) । णिच्प्र० । 'त्रन्त्यस्वरादेः' (७|४|४३) अलुक् । मुण्डयतीत्येवंधर्माण: = मुण्डयितारः । अनेन तृनप्र० → तृ० 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४|४| ३२ ) इट् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' ( ४|३|१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् । प्रथमा जस् । 'तृ स्वसृ नप्तृ ' ० (१।४।३८) आर् ।
'श्रुंट् श्रवणे' (१२९६) श्रु । श्रूयतेऽनेन = श्रवः | 'पुं-नाम्नि घः' (५|३|१३०) घप्र० अ । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ' (४|३|१) गु० ओ । 'ओदौतोऽवाव् ' (१।२।२४) अव् । श्रवोऽस्ति आसाम् = श्रववत्यः । तदस्याऽस्त्यस्मिन्निति मतुः '
Jain Education International
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org