Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 162

पञ्चमाध्यायस्य द्वितीयः पादः॥
१४५
(७।२।१) मतुप्र० → मत् । 'अधातूदृदितः' (२।४।२) ङी । 'मावर्णान्तोपान्ता'० (२।१।९४) मस्य व० । अतिशयेन श्रववत्यः । 'गुणाङ्गाद् वेष्ठेयसू' (७।३।९) इष्ठप्र० । 'जातिश्च णि-तद्धितय-स्वरे' (३।२।५१) पुंवत्-डीगतेत्यर्थः । 'विन्मतोर्णीष्ठेयसौ लुप्' (७।४।३२) मत्लुप् । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अवर्णलुक् । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ । अविष्ठाभिश्चन्द्रयुक्ताभिर्युक्तः कालः । 'चन्द्रयुक्तात् काले'० (६।२।६) अण्प्र०-"लुप् त्वप्रयुक्ते" लुप् । ड्यादेर्गौणस्याक्विपस्तद्धितलुक्यगोणी-सूच्योः' (२।४।९५) आयनिवृत्तिः । श्रविष्ठासु जाता । 'श्रविष्ठा-उषाढादीयण च' (६।३।१०५) अप्र० । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) अवर्णलुक् । पुनरेव 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ । अविष्ठाया अपत्यानि वृद्धानि । 'अश्वादेः' (६।१।४९) आयनप्र० → आयन । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेफिति तद्धिते' (७।४।१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अवर्णलुक् । प्रथमा जस् ।
[श्राद्धे सिद्धमन्नमपहर्तार आह्वरकाः] श्राद्ध सप्तमी ङि । सिद्ध द्वितीया अम् । अन्न द्वितीया अम् । अपहरतीत्येवंधर्माणः = अपहर्तारः । अनेन तृन्प्र० →तृ । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् । प्रथमा जस् । 'तृ-स्वसृ-नप्तृ'० (१।४।३८) आर् । मुण्डनादि तेषां कुलधर्म इत्यर्थः ।
साधौ - [गन्ता खेलः] गच्छतीत्येवंसाधुः = गन्ता खेलः । अनेन तृन्प्र० →तृ । 'म्नां धुङ्वर्गेऽन्त्योऽपदान्ते' (१।३।३९) मस्य न् । साधु गच्छतीत्यर्थः ।
[कर्ता विकटः] करोतीत्येवंसाधुः = कर्त्ता विकटः । अनेन तृन्प्र० →तृ० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्'० (१।४।८४) सि० → डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्त्यस्वरादिलोपः । साधु करोतीत्यर्थः ।
[कर्ता कटस्य ] करोतीति । ‘णक-तृचौ' (५।१।४८) तृच्प्र० → तृ०, कटस्य । बहुवचनं 'सन्-भिक्षा-ऽऽशंसेरुः' (५।२।३३) इत्यादौ यथासंख्यपरिहारार्थम् । नकारः सामान्यग्रहणविघातार्थः ॥छ।। भ्राज्यलङ्कम् - निराकृग् - भू - सहि - रुचि - वृति - वृधि - चरि - प्रजना-ऽपत्रप इष्णुः ।५।२।२८ ॥
[भ्राज्यलकृनिराकृगभूसहिरुचिवृत्तिवृधिचरिप्रजनाऽपत्रपः] भ्राजिश्च अलङ्कृग् च निराकृग् च भूश्च सहिश्च रुचिश्च वृतिश्च वृधिश्च चरिश्च प्रजनश्च अपत्रप् च = भ्राज्यलकृनिराकृगभूसहिरुचिवृतिवृधिचरिप्रजनाऽपत्रप्, तस्मात् ।
[इष्णुः ] इष्णु प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० । 'र: पदान्ते'० (१।३।५३) विसर्गः ।
[भ्राजिष्णुः] राजृग (८९३) 'टुभ्राजि दीप्तौ' (८९४) भ्राज् । भ्राजनधर्मा - साधु भ्राजते वा = भ्राजिष्णुः । अनेन इष्णुप्र० । अग्रेतने "भ्राजिष्णुना लोहितचन्दनेन" ।
[अलङ्करिष्णुः] अलम् 'डुकुंग् करणे' (८८८) कृ । अलङ्करोतीत्येवंशीलः = अलङ्करिष्णुः । अनेन इष्णुप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् ।
[निराकरिष्णुः] निराकरणधर्मा - साधु निराकरोति वा = निराकरिष्णुः । अनेन इष्णुप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् ।
[भविष्णुः] 'भू सत्तायाम्' (१) भू । भवनशीलो भवनधर्मा-साधु भवतीति वा = भविष्णुः । अनेन इष्णप्र० । 'नामिनो'० (४।३।१) गु० ओ। 'ओदौतोऽवाव्' (१२२।२४) अव् ।