Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 160

पञ्चमाध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
[कतीहात्मानं वर्णयमानाः ] कति प्रथमा जस् । 'डति - ष्ण: ' ० ( १|४|५४) जस्लुप् । इह प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलुप् । आत्मन् द्वितीया अम् । 'वर्णण् वर्णक्रिया - विस्तार - गुणवचनेषु' (१८७०) वर्ण । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० इ । 'अतः ' ( ४ | ३ |८२) अलोपः । वर्णयतीत्येवंशीलाः वर्णयमानाः । अनेन शानप्र० → आन० । 'कर्त्तर्यन' ० (३।४।७१) शव् । 'अतो म आने' (४|४|११४) मोऽन्तः । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४|३|१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (११२/२३) अय् । प्रथमा जस् ।
[परान् निन्दमाना: ] पर द्वितीया शस् । 'णिदु कुत्सायाम्' (३११) णिद् । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२|३|९७) निद् । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः ' ( ४|४|१८) निन्द् । निन्दतीत्येवंशीलाः निन्दमानाः । अनेन शानप्र० → आन० । कर्त्तर्यन' ० (३।४।७१) शव् । 'अतो म आने' (४|४|११४) मोऽन्तः । प्रथमा जस् ।
अनभिधानान्न वाऽसरूपः शतृः ॥छा।
[ धारीङ : ] धारिश्च इङ् च धारीङ्, तस्मात् ।
[ अकृच्छ्रे] न कृच्छ्रः = अकृच्छ्रः, तस्मिन् ।
[ अतृश्] अतृश् प्रथमा सि ।
इङ् पञ्चमी ङसि
अकृच्छ्रः = सुखसाध्यः ।
[ धारयन् आचाराङ्गम् ] 'धंग् धारणे' (८८७) धृ । धरन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृ ' ० ( ३।४।२०) णिग्प्र० । ‘नामिनोऽकलि-हलेः' (४।३।५१) वृ० आर् । अकृच्छ्रेण धारयति = धारयन् । अनेन अतृप्र० अत् । 'कर्त्तर्यन'० (३।४।७१) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२|१|११३) अलोपः । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः ' (१।४।७०) नोऽन्तः । दीर्घङयाब् ' ० ( १ | ४|४५) सिलुक् । 'पदस्य' (२|१|८९) तलोपः । आचाराङ्ग द्वितीया अम् ।
=
धारीडोऽकृच्छ्रेऽश् ॥ ५।२।२५ ॥
[ अधीयन् द्रुमपुष्पीयम् ] अधि 'इंक् अध्ययने' (११०४) इ । अकृच्छ्रेण अधीते = अधीयन् । अनेन अतृश्प्र० → अत् । ‘धातोरिवर्णोवर्णस्येयुव्' ० (२।१।५० ) इय् । 'समानानां ० ' (१।२1१) दीर्घः । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः’ (१।४।७०) नोऽन्तः । 'दीर्घङयाब् ' ० ( १|४|४५) सिलुक् । 'पदस्य' (२२११८९) तलोपः । द्रुमस्य पुष्पम् = द्रुमपुष्पम्, द्रुमपुष्पमधिकृत्य कृतो ग्रन्थः = द्रुमपुष्पीय: । 'शिशुक्रन्दादिभ्य ईय: ( ६।३।२००) ईयप्र० । अथवा द्रुमपुष्पस्येयम् द्रुमपुष्पीय: । 'काकतालीयादयः' (७/१/११७) ईयप्र० । अथवा द्रुमपुष्पमत्राऽस्ति । 'सूक्त - साम्नोरीय:' ( ७/२/७१) ईयप्र० । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलोपः । द्रुमपुष्पीय द्वितीया अम् । दशवैकालिकस्य प्रथममध्ययनम् ।
आनशि प्राप्ते, धारेरुभयप्राप्तौ वचनम् । वाऽसरूपोऽपि नेष्यते ॥छ ||
सुग्- द्विषा - र्हः सत्रि - शत्रु - स्तुत्ये ॥ ५।२।२६ ॥
-
- यजमानः ।
[सुद्विषाऽर्हः ] सुग् च द्विषश्च अर्हश्च (अर्ह च) = सुद्विषाऽर्ह, तस्मात् । [ सत्रिशत्रुस्तुत्ये] सत्री च शत्रुश्च स्तुत्यश्च = सत्रिशत्रुस्तुत्यम्, तस्मिन् ।
सत्री
१४३
For Private Personal Use Only
=