________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ढिकायां । [ पक्तुं व्रजति ] पचनाय = पक्तुम् । 'क्रियायां क्रियार्थायां तुम्' ० (५।३।१३) तुम्प्र० । 'च-ज: क- गम्' (२२११८६)
च० क० ।
१४०
[ पाक्ष्यतः ] पक्ष्यत् मण्ड्यते । पक्ष्यतोऽपत्यम् = पाक्ष्यतः | 'ङसोऽपत्ये' (६।१।२८) अण्प्र० अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेर्ज्जिति तद्धिते' (७|४|१) वृ० आ ।
[पाक्ष्यमाण: ] पक्ष्यमाणस्याऽपत्यम् = पाक्ष्यमाणिः । 'अत इञ्' (६।१।३१) इञ्प्र० इ । 'वृद्धिः स्वरे' ० (७|४|१) वृ० आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलोपः ।
[ पक्ष्यमाणपाश: ] निन्द्यं पक्ष्यमाणः = पक्ष्यमाणपाशः । ' निन्द्ये पाशप्' (७।३।४) पाशप्प्र० पाश ।
[ पक्ष्यद्भक्तिः ] पक्ष्यत् भक्तिरस्य = पक्ष्यद्भक्तिः ।
[ पक्ष्यमाणप्रियः ] पक्ष्यमाणः प्रियोऽस्य = पक्ष्यमाणप्रियः ।
[ जल्पिष्यन्तो ज्ञास्यन्ते पण्डिताः ] रप (३३५) - लप (३३६) 'जल्प व्यक्ते वचने' (३३७) जल्प् । जल्पिष्यन्तीति जल्पिष्यतः । अनेन शतृप्र० "स्य" आदौ च । 'स्ताद्यशितोऽत्रोणादेरिट्' (४|४|३२) इट् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । प्रथमा जस् । 'ऋदुदितः' (१।४।७०) नोऽन्तः । 'ज्ञांश् अवबोधने' (१५४०) ज्ञा । भविष्यन्ती स्यन्ते । 'ज्ञ' ( ३।३।८२) आत्मनेपदम् ।
सदेष्यतोरभावे तु वर्त्तमान भविष्यत्कालयोः अभावे विशेषविहितत्वात् श्वस्तन्येव
[ श्वः पक्ता ] श्वस् 'डुपचींष् पाके' (८९२) पच् । श्वस्तनी ता । 'च-ज: क- गम्' (२२११८६) च० क० । बहुलाधिकाराद् द्रव्य-गुणयोर्लक्षणे हेतुहेतुमद्भावद्योतके त्यादियोगे च एतत्सूत्रनिर्दिष्टकार्यं न भवति -
यः कम्पते सोऽश्वत्थः इत्यादि ।
क्रियाया अपि लक्षणे चादियोगे न भवति
यः पचति च पठति च स चैत्रः ।
शकारः शित्कार्यार्थः । ऋकारो ङयाद्यर्थः ॥छ |
1
तौ माङयाक्रोशेषु ॥ ५।२।२१ ॥
[ तौ ] तद् प्रथमा औ ।
[ माङि ] माङ् सप्तमी ङि ।
[ आक्रोशेषु ] आक्रोशतीति आक्रोशस्तेषु ।
[ मा पचन् वृषलो ज्ञास्यति ] माङ् मा प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३|२|७) सिलुप् । मा पाक्षीत्, मा पच, पचतीति पचन् । अनेन शतृप्र० अत् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः' (१।४।७०) नोऽन्तः । ‘दीर्घङ्याब्’० (१।४।४५) सिलुक् । 'पदस्य' (२२१८९) तलोपः ।
Jain Education International
[मा पचमानोऽसौ मर्तुकामः ] मा पचते = मा पचमानः । अनेन आनश्प्र० आन । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । ‘अतो म आने' (४|४|११४) मोऽन्तः । 'मृत् प्राणत्यागे' (१३३३) मृ । मरणाय = मर्तुम् । 'क्रियायां क्रियार्थायां तुम्' ० (५।३।१३) तुम्प्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४|३|१) गु० अर् । 'कमूङ् कान्तौ (७८९) कम् ।
For Private Personal Use Only
www.jainelibrary.org
