Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 152

पञ्चमाध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
ब्रूते = ब्रुवाणः । 'शत्रानशावेष्यति' ० (५।२।२०) आनश्प्र० आन । 'संयोगात् ' (२।१।५२) उव् । तम् = ब्रुवाणम् । "मां" पूर्ववत् पश्य ॥ छा ।
नवोर्वा ॥ ५।२।१८ ॥
[ नन्वोः ] नश्च नुश्च = ननू, तयोः = नन्वोः । सप्तमी ओस् ।
[वा ] वा प्रथमा सि ।
[ किमकार्षीः कटं चैत्र !? न करोमि भोः ! न कुर्वन्तं, न कुर्वाणं पश्य माम्, नाकार्षम् ] 'डुकृंग् करणे' (८८८) कृ । अद्यतनी अम् । 'सिजद्यतन्याम्' (३|४|५३) सिच् । 'सिचि परस्मै समानस्याऽङिति' (४।३।४४) वृ० आर् । 'नाम्यन्तस्था- कवर्गात् ' ० (२।३।१५) षत्वम् । 'अड् धातोरादि' ० (४|४|२९) अट् ।
[ कस्तत्रावोचत् ? अहं नु ब्रवीमि ब्रुवन्तं ब्रुवाणं नु मां पश्य; अहं न्ववोचम् ] 'बूंग्क् व्यक्तायां वाचि' (११२५) ब्रू । 'अस्ति -ब्रूवोर्भू - वचावशिति' (४|४|१) "वच्" आदेशः । अद्यतनी दित् । 'शास्त्यसू-वक्ति-ख्यातेरङ्' ( ३।४।६०) अप्र० अ । 'श्वयत्यसू-वच - पतः श्वाऽऽस्थ- वोच-पप्तम्' (४।३।१०३) वोचादेशः । ' अड् धातोरादि'० (४।४।२९) अट् । अहं नु । ब्रू । वर्त्त० मिव् । 'ब्रूतः परादिः ' ( ४|३|६३) ईत् >ई । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ( ४ ३ १ ) गु० ओ । 'ओदौतोऽवाव् ' (१।२।२४) अव् ॥छ||
सति ।। ५।२।१९ ॥
१३५
1
[ सति ] सत् सप्तमी ङि ।
सन् - विद्यमानो वर्त्तमान इत्यर्थः, स च प्रारब्धापरिसमाप्तः क्रियाप्रबन्धः ।
[ जीवं न मारयति ] जीव द्वितीया अम् । न प्रथमा सि । 'मृत् प्राणत्यागे' (१३३३) मृ । मरन्तं (म्रियन्तं) प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' ( ३।४।२०) णिग्प्र० । 'नामिनोऽकलि - हले:' ( ४।३।५१) वृ० आर् । वर्त्त० तिव् । ‘कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ' ( ४|३|१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् ।
[ मांसं न भक्षयति ] मांसं न 'भक्षण् अदने' (१७१७) भक्षू । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३|४|१७) णिच्प्र० इ । वर्त॰ तिव् । ‘कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् । इत्यादौ नियमः प्रारब्धोऽसमाप्तश्च प्रतीयते ।
[ तस्थुः स्थास्यन्ति गिरयः ] 'ष्ठां गतिनिवृत्तौ' (५) ष्ठा । 'षः सोऽष्ट्यैः - ष्ठिव - ष्वष्कः' (२।३।९८) स्था । ‘निमित्ताभावे’० (न्या०सं० वक्ष० ( १ ) / सूत्र (२९) स्था । परोक्षा उस् । 'द्विर्धातुः परोक्षा - ङे० ' ( ४|१|१) द्विः । 'अघोषे शिट: (४|१|४५) सलुक् । 'ह्रस्व:' ( ४|१|३९) ह्रस्वः । 'द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वौ' (४|१|४२) थ० त० । 'इडेत् - पुसि चाऽऽतो लुक्' (४।३।९८) आलुक् ।
→
[ कूप आसीत् ] 'असक् भुवि' (११०२) अस् । ह्यस्तनी दिव् → त् । सः सिजस्तेर्दि-स्यो:' (४|३|६५ ) ईत् ई । इट् । 'समानानां'० (१।२।१) दीर्घः । 'स्वरादेस्तासु' (४|४|३१) वृद्धिः । ( एत्यस्तेर्वृद्धिः' (४।४।३०) वृद्धिः) |
[कूपो बभूव] 'असक् भुवि' (११०२) अस् । 'अस्ति ब्रुवोर्भू- वचावशिति' (४|४|१) अस्० भू० । परोक्षा णव् । 'द्विर्धातुः परोक्षा-ङे ' ० (४/१/१) द्विः । ह्रस्वः' (४/१/३९) ह्रस्वः । 'भू-स्वपोरदुतौ' (४।१।७०) उ० अ० । ‘धातोरिवर्णोवर्णस्येयुव्’० (२।११५०) उव् । 'भुवो वः परोक्षा - ऽद्यतन्योः ' ( ४।२।४३) ऊ० । 'द्वितीय - तुर्ययोः पूर्वौ' (४|१|४२) भ० ब० ॥छ ।
For Private Personal Use Only