Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 145

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ढिकायां ।
[ दृश्ये ] दृशुं प्रेक्षणे (४९५) दृश् । द्रष्टुं शक्यः = दृश्यम् । 'शक्ता कृत्याश्च' (५।४।३५) क्यप्प्र०य,
तस्मिन् ।
१२८
[ अरुणत् सिद्धराजोऽवन्तीम् ] 'रुधुंपी आवरणे' (१४७३) रुध् । ह्यस्तनी दिव्त् । 'रुधां स्वराच्नो नलुक् च' (३|४|८२) श्रनप्र० न । 'व्यञ्जनाद् देः सश्च दः' (४।३।७८) दलुक् । 'विरामे वा' (१।३।५१) ध० त० । सिद्धश्चासौ राजा च = सिद्धराजः । 'राजन् - सखे:' ( ७|३|१०६) अट्समासान्तः । 'नोऽपदस्य तद्धिते' (७|४|६१) अन्लुक् ।
[ अजयत् सिद्धः सौराष्ट्रान् ] 'जि अभिभवे' (८) जि । ह्यस्तनी दिव् → त् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ' ( ४ | ३ | १) गु० ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् । 'अड् धातोरादि' ० (४।४।२९) अट् ।
[ चकार कटं चैत्रः ] 'डुकृंग् करणे' (८८८) कृ । परोक्षा णव् अ । 'द्विर्धातुः परोक्षा ङे ' ० (४|१|१) द्विः | 'ऋतोऽत्' (४।१।३८ ) ऋ० अ० । 'कडञ्च - ञ्' (४|१|६६) क० च० । 'नामिनोऽकलि हले:' (४।३।५१) वृ० आर् ।
[ जधान कंसं किल वासुदेव: ] 'हनंक् हिंसा - गत्योः ' (११००) हन् । परोक्षा णव् । 'ञि - णवि घन्' (४|३|१०१) "घन्" आदेश: । 'द्विर्धातुः परोक्षा- ङे० ' (४|१|१) द्विः । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४|१|४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वी' (४|१|४२) घ०ग० । 'ग- होर्ज : ' ( ४|१|४०) ग० ज० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ । किल । वसुदेवस्याऽपत्यम् = वासुदेव: । 'ऋषि - वृष्ण्यन्धक - कुरुभ्यः (६/१/६१) अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेर्ज्जिति तद्धिते' (७|४|१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
[ उदगादद्यादित्यः ] उत् 'इंण्क् गतौ' (१०७५ ) इ । अद्यतनी दित् । 'सिजद्यतन्याम्' (३|४|५३) सिच् । इणिकोर्गा' (४|४|२३) गा । 'पिबैति - दा - भू-स्थः सिचो लुप् ' ० (४|३|६६) सिच्लोप: । 'अड् धातोरादि' ० (४।४।२९) अट् । अद्य प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' ( ३।२७) सिलुप् । आदित्य प्रथमा सि ॥छ ।
अयदि स्मृत्यर्थे भविष्यन्ती ॥ ५।२।९ ॥
[ अयदि ] न यद् = अयद्, तस्मिन् ।
[ स्मृत्यर्थे ] स्मृतिरर्थो यस्य सः = स्मृत्यर्थः तस्मिन् ।
[ भविष्यन्ती ] भविष्यन्ती प्रथमा सि । 'दीर्घयाब्' ० (१।४।४५) सिलुक् ।
[ अभिजानासि देवदत्त ! कश्मीरेषु वत्स्यामः ] अभि 'ज्ञांश् अवबोधने' (१५४०) ज्ञा । वर्त्त० सिव् । 'क्रयादेः (३।४।७९) श्नाप्र० ना। 'जा ज्ञा- जनोऽत्यादो' (४।२।१०४) ज्ञा०जा० । 'वसं निवासे' (९९९) वस् । भविष्यन्ती स्यामस् । 'सस्तः सि' ( ४ | ३ | ९२ ) सस्य त० ।
[ स्मरसि साधो ! स्वर्गे स्थास्यामः ] 'स्मृ चिन्तायाम् ' (१८) स्मृ । वर्त्त० सिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० अर् । साधु आम० सि । 'ह्रस्वस्य गुण: ' (१।४।४१) गु० ओ । स्वर्ग सप्तमी ङि । 'ष्ठां गतिनिवृत्तौ' (५) ष्ठा । षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्था । 'निमित्ताभावे'० (न्या०सं० वक्ष० (१). सूत्र० (२९) स्था । भविष्यन्ती स्यामस् ।
[ बुध्यसे चेतयसे अध्येष्यवगच्छसि चैत्र ! कलिङ्गेषु गमिष्यामः ] 'बुधि ज्ञाने' (१२६२) बुध् । वर्त्त० से । 'दिवादेः श्यः (३।४।७२ ) श्यप्र०य । 'चितिण् संवेदने' (१८२६) चित् । वर्त्त० से । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३|४|१७) णिच्प्र० । 'लघोरुपान्त्यस्य' ( ४ | ३|४) गु० ए । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३)
For Private Personal Use Only