Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 05

SR No.: 003295
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2012
Total Pages: 400
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 17 MB

Page 123

१०६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
__ [कणादः] कणान्यत्तीति कणादः । 'कर्मणोऽण्' (५।१।७२) अण्प्र० → अ । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ।
[पिप्पलादः ] पिप्पलान्यतीति पिप्पलादः । 'कर्मणोऽण्' (५।१।७२) अण्प्र० → अ । “णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः आ ॥छ।
क्रव्यात्-क्रव्यादाम-पक्वादौ ॥ ५।१।१५१ ॥ [क्रव्यात्क्रव्यादौ ] क्रव्याच्च क्रव्यादश्च = क्रव्यात्क्रव्यादौ ।
[आमपक्वादौ] आमं च पक्वं च = आमपक्वे, आमपक्वे अत्तः - भक्षयतः = आमपक्वादौ । 'कर्मणोऽण' (५।१।७२) अण्प्र० → अ । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः, ततः प्रथमाद्विवचनं औ ।
[क्रव्यात् आममांसभक्षः] क्रव्यमत्ति = क्रव्यात् । अनेन क्विप्प्र० । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) विप्लोपः । आममांसं भक्षयतीति आममांसभक्षः । 'शीलि-कामि-भक्ष्याचरीक्षि-क्षमो णः' (५।१७३) णप्र० → अ । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लोपः ।
[क्रव्यादः पक्वमांसभक्षः] क्रव्यमत्तीति क्रव्यादः । अनेन निपातनात् अण्प्र० । 'ञ्णिति' (४।३।५०) उपान्त्यवृद्धिः । पक्वमांसभक्ष इत्यर्थः । आममांसवाच्यपि क्रव्यशब्दः क्रव्याद इति निपातनसामर्थ्यात् वृत्तौ पक्वमांसे वर्त्तते ॥छ।
त्यदाद्यन्यसमानादुपमानाद् व्याप्ये दृशः टक्-सकौ च ॥ ५।१।१५२ ॥ [त्यदाद्यन्यसमानात्] त्यदादिश्च अन्यश्च समानश्च = त्यदाद्यन्यसमानम्, तस्मात् । [ उपमानात् ] उपमीयते = उपमानम्, तस्मात् । [व्याप्ये] व्याप्य सप्तमी ङि । [दृशः ] दृश् पञ्चमी ङसि । [टक्सकौ] टक् च सक् च = टक्सकौ । [च] च प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलुप् ।
[ त्यादृशः, त्यादृशी, त्यादृक्षः, त्यादृक्षा, त्यादृक् ] त्यद् ‘दृशं प्रेषणे' (४९५) दृश् । स्य इव दृश्यते । त्यादृशः, त्यादृशी, त्यादृक्षः, त्यादृक्षा, त्यादृक् । अनेन टक्प्र० → अ - सक्प्र० → स, अग्रेतने क्विप्र० । 'अन्य-त्यदादेराः' (३।२।१५२) आ । 'अप्रयोगीत्' (१।११३७) क्विप्लोपः । द्वितीये 'अणजेयेकण' (२।४।२०) ङी । तृतीये-चतुर्थे 'यजसृज-मृज-भ्राज-भ्रस्ज-व्रस्च-परिव्राजः शः षः' (२।११८७) श० → ष० । 'ष-ढोः कस्सि' (२।११६२) ष० → क० । 'नाम्यन्तस्था-कवर्गात्' (२।३।१५) स० → ष० । 'क-षयोगे क्ष०' । 'आ ढेरः' (२०४१) दस्य उभयत्र अ । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१११३) अलोपः ।
[तादृशः, तादृशी, तादृक्षः, तादृक्षा, तादृक् ] स इव दृश्यते = तादृशः, तादृशी, तादृक्षः, तादृक्षा, तादृक् । अनेन टक्-सक्-क्विप्प्र० । शेषं पूर्ववत् ।
[अन्यादृशः, अन्यादृशी, अन्यादृक्षः, अन्यादृक्षा, अन्यादृक् ] अन्य इव दृश्यते = अन्यादृशः, अन्यादृशी, अन्यादृक्षः, अन्यादृक्षा, अन्यादृक् । अनेन टक्-सक्-क्विप्र० । शेषं पूर्ववत् ।