________________
पञ्चमाध्यायस्य प्रथमः पादः॥
ऊर्ध्वादिभ्यः कर्तुः ॥ ५।१।१३६ ॥ [ऊर्ध्वादिभ्यः] ऊर्ध्व आदिर्येषां ते = ऊर्ध्वादयः, तेभ्यः = ऊर्ध्वादिभ्यः । पञ्चमी भ्यस् । [कर्तुः] कर्तृ पञ्चमी ङसि । 'ऋतो डुर्' (१।४।३७) दुर्० → उ० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) ऋलोपः ।
ननु कर्तृशब्दात् बहुवचनं प्राप्नोति ऊर्ध्वादिविशेषणत्वात्, सत्यम् - सामान्यमिदमित्येकवचनं यथा पञ्चादौ घुट,. अथवा प्रत्येकमूर्ध्वादीनां विशेषणं, न समुदायस्य ।
[ऊर्ध्वशयः] ऊर्ध्व 'शीङ् स्वप्ने' (११०५) शी । ऊर्ध्वः शेते । अनेन अप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् । __ [उत्तानशयः ] उत्तानः शेते । अनेन अप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् ।
[अवमूर्धशयः] अवमूर्ध:(र्धा) शेते । अनेन अप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए । 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ।
सर्वत्र प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।११७२) स० → र० । 'रः पदान्ते विसर्गस्तयोः' (११३५३) विसर्गः ।
बहुवचनं प्रयोगानुसरणार्थम् ।।छ।।
आधारात् ।। ५।१।१३७ ॥
[आधारात्] आधार पञ्चमी ङसि ।
[खशयः] खे शेते = खशयः । जगतशयः] गर्तायां शेते = गर्ताशयः । [गुहाशयः ] गुहायां शेते = गुहाशयः ।
[हृच्छयः] हृदि शेते = हृच्छयः । 'शय-वासि-वासेष्वकालात्' (३।२।२५) इति सप्तम्याः लोपे विकल्पेन प्राप्ते बाहुलकान्नित्यं लुप् ।
[बिलेशयः] बिले शेते = बिलेशयः । [मनसिशयः] मनसि शेते = मनसिशयः ।
[कुशेशयः] कुशे शेते = कुशेशयः । एतेषु बाहुलकात् सप्तम्या नित्यमलुप् ।
[गिरिशः ] गिरि मांडणीयइ । गिरिरस्याऽस्ति गिरिशः । 'लोम-पिच्छादेः शेलम्' (७।२।२८) शप्र० । ईश्वर इति संज्ञायाम् ।
क्रियार्थत्वे तु- [गिरिशयः] गिरौ शेते = गिरिशयः । अनेन अप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गु० ए। 'एदैतोऽयाय्' (१।२।२३) अय् ॥छा।
卐 बृहद्वृत्ती - गर्तशयः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
