Page Text
________________
७६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका । 'ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (१।२।१२) तौ । अम (३९२) - द्रम (३९३) - हम्म (३९४) - मीम (३९५) - ‘गम्लुं गतौ' (३९६) गम् । वर्त्त० तस् । ‘कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'गमिषद्यमश्छः' (४।२।१०६) म० →छ० । 'स्वरेभ्यः' (१।३।३०) द्वित्वं । 'अघोषे प्रथमोऽशिटः' (१।३।५०) छ० → च० ।
[तौ तिष्ठतः] तद् । प्रथमा औ । 'आ ढेरः' (२११४४१) द० अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (१।२।१२) तौ । स्था (१1१1११) सूत्रवत् । वर्त्त० तस् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'श्रौतिकृवु-धिवु०' (४।२।१०८) तिष्ठ आदेशः ।
[एतेषु चरति] एतद् । सप्तमी सुप् । 'आ द्वेरः' (२।१।४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'एद् बहुस्भोसि' (१।४।४) ए । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) स० → ष० । अत्र 'स्वाङ्गमव्यवधायि' (न्यायसं. २।११) इति न्यायात् व्यञ्जनस्य निमित्तत्वं परत्वादेत्वे षत्वे च कृते सकारस्याऽभावाल्लोपो न भविष्यति, सत्यम्- विशेषविहितत्वादेत्वषत्वाभ्यां पूर्वमेव लोपः स्यादिति । किञ्च, एतत् स्कुभ्नातीत्यादावपि स्यात् । 'चर भक्षणे च' (४१०) चर । वर्त्तः तिव । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् ।
[तेषु याति तद् । सप्तमी सुप् । 'आ द्वेरः' (२।१।४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२११११३) अलोपः । 'एद् बहुस्भोसि' (१।४।४) ए । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) स० → ष० । ‘यांक प्रापणे' (१०६२) या । वर्त० तिव् ।
[एषकः करोति एतद् । कुत्सितोऽल्पोऽज्ञातो वा एषः = एषकः । 'लोकात्' (१1१1३) अद् अग्रे विश्लेषियइ । 'त्यादि-सर्वादे: स्वरेष्वन्त्यात् पूर्वोऽक्' (७।३।२९) अक्प० । प्रथमा सि । 'आ द्वेरः' (२।१।४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२११११३) अलोपः । 'तः सौ सः' (२१११४२) त० → स० । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) स० → ष० ।
[सको याति तद् । कुत्सितोऽल्पोऽज्ञातो वा सः = सकः । 'लोकात्' (१1१३) अद् अग्रे विश्लेषियइ । 'त्यादिसर्वादे: स्वरेष्वन्त्यात् पूर्वोऽक' (७।३।२९) अप्र० । प्रथमा सि । 'आ द्वरः' (२।१।४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'तः सौ सः' (२।१।४२) त० → स० ।
[अनेषो गच्छति] एतद् । न एषो = अनेषः । ‘अन् स्वरे' (३।२।१२९) अन् । प्रथमा सि । ‘आ द्वेरः' (२।१।४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'तः सौ सः' (२।१।४२) त०→स० । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) स० → ष० ।
[असो याति] तद् । न सः = असः । 'नञत्' (३।२।१२५) न० → अ० । प्रथमा सि । ‘आ द्वेरः' (२।१।४१) द० → अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः । 'तः सौ सः' (२।१।४२) त० → स० । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० ।। छ ।।
व्यञ्जनात् पञ्चमाऽन्तस्थायाः सरूपे वा ।।१।३।४७।। [व्यञ्जनात्] व्यञ्जन । पञ्चमी डसि । 'डे-ङस्योर्याऽऽतौ' (१।४।६) इसि० → आत्. ।
[पञ्चमाऽन्तस्थायाः] पञ्चम-अन्तस्था । पञ्चमाश्च अन्तस्थाश्च-पञ्चमाऽन्तस्था, तस्याः = पञ्चमाऽन्तस्थायाः । समाहारेऽपि सूत्रत्वात् ह्रस्वाऽभावः । षष्ठी डस् । 'आपो डितां यै-यास्-यास-याम्' (१।४।१७) डस्० → यास् ।
[सरूपे वा] समान-रूप । समानं रूपं यस्याऽसौ सरूपः । 'समानस्य धर्मादिषु' (३१२।१४९) मानलोपः, तस्मिन् = सरूपे, सप्तमी ङि, ‘अवर्णस्ये०' (१२१६) ए. । वा । - [कुडौ, क्रुौ ] 'क्रुञ्च च कौटिल्याऽल्पीभावयोः' (१०२) क्रुञ्च् । क्रुञ्चतीति क्विप् । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७)
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |