Page Text
________________
अथ प्रथमाऽध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
७१
[धषि] धनुस् मांडियइ । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शिः' (१।४।५५) शि० → इ० । 'धुटां प्राक्' (१।४।६६) नोऽन्तः । 'न्स्महतोः' (१।४।८६) दीर्घः । 'नाम्यन्तस्था०' (२१३१५) षत्वं । एवमग्रेऽपि ।
[गुडलिंहि] 'लिहींक आस्वादने' (११२९) लिहू, गुडपूर्व० । गुडं लिहन्तीति गुडलिंहि । 'क्विप्' (५।१।१४८) , क्विप्प० । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शिः' (११४५५) शि० । 'धुटां प्राक्' (१।४।६६) नोऽन्तः ।
[स्वनड्वांहि कुलानि] शोभना अनड्वाहो येषु कुलेषु तानि = स्वनड्वांहि कुलानि । प्रथमा जस् । नपुंसकस्य शिः' (१।४।५५) शि० । 'वाः शेषे' (१।४।८२) उ० → वा० । 'धुटां प्राक्' (१।४।६६) नोऽन्तः । अनेन ।
[बृंहणम्] 'बृहु शब्दे च' (५६०) बृह् । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः' (४।४।९८) नोऽन्तः । बृह्यते = बृंहणं । 'अनट्' (५।३।१२४) अनट्प० → अन । प्रथमा सि । 'अतः स्यमोऽम्' (१।४।५७) अम् । 'समानादमोऽतः' (१।४।४६) अलोपः । "र-पृवर्णान्नो ण०' (२।३६३) न० →ण० । अनेन ।
[सुदंशि] 'दृशं प्रेक्षणे' (४९५) दृश्, सुपूर्व० । सुष्टु पश्यन्ति यानि तानि = सुदंशि । 'क्विप्' (५।१।१४८) क्विप० । 'अप्रयोगीत्' (१1१।३७) क्विपलोपः । प्रथमा जस् । शेषं पूर्ववत् ।
[भवान् साधुः] भवान् (१।३।८) सूत्रवत् ।
[श्रेयान हेतुः] श्रेयस् । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः' (१।४।७०) नोऽन्तः । 'न्स्महतोः' (१।४।८६) दीर्घत्वं । 'पदस्य' (२।१।८९) सलोपः ।
[पिण्ड्डि] 'पिषलूप् संचूर्णने' (१४९३) पिष् । पं० हि । 'रुधां स्वराचश्नो नलुक् च' (३।४।८२) श्नप्र० → न० । 'श्ना-ऽस्त्योर्मुक्' (४।२।९०) अलोपः । 'हु-धुटो हेर्धिः' (४।२।८३) हि० → धि० । 'तृतीयस्तृतीय-चतुर्थे' (१।३।४९) १० → ड० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग०' (१।३।६०) धि० → ढि० । 'म्नां धुड्वर्गेऽन्त्योऽपदान्ते' (१।३।३९) न० → ण० कीजइ ।
[शिण्ड्डि] 'शिष्लूप् विशेषणे' (१४९२) शिष् । पं० हि । शेषं सर्वं 'पिण्ड्डि' वत् ।
ननु “पिण्ड्डि" इत्यादौ श्नस्यालुकः स्थानिवत्त्वादकारेण षस्य व्यवधानाद् अनुस्वारो न प्राप्नोति, किमन्वित्याश्रयणेन ? नैवम्- 'न सन्धि-डी-य-क्कि -द्वि-दीर्घा-ऽसद्विधावस्क्लु कि' (७।४1१११) इति सन्धिविधौ स्थानित्वनिषेधात् ।। ॥
रो रे लुग् दीर्घश्चादिदुतः ।।१।३।४१।। [रो रे लुग् दीर्घश्चादिदुतः] र षष्ठी डस् । र सप्तमी ङि, ‘अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल्' (१।२।६) ए । 'लुश अपनयने' (१०३) लुश् । लुशनं = लुक् । क्विप्प० । 'नो व्यञ्जनस्याऽनुदितः' (४।२।४५) नलोपः । 'च-जः क-गम्' (२।१८६) च० → क० । 'धुटस्तृतीयः' (२।११७६) क० → ग० । दीर्घ प्रथमा सि । च अव्यउ । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलोपः । अत्-इत्-उत् मांडियइ । अच्च इच्च उच्च = अदिदुत्, तस्य = अदिदुतः, षष्ठी ङस् ।
[पुना रमते पुनर् अव्यउ । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलोपः । ‘रमिं क्रीडायाम्' (९८९) रम् । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् ।
[प्राता रौति] प्रातर् अव्यउ । प्रथमा सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलोपः । टुक्षु (१०८४) - ‘रु शब्दे' (१०८५) रु । वर्त० तिव् । 'उत और्विति व्यञ्जनेऽद्वेः' (४।३१५९) औ ।
[अग्नी रथेन] 'अग कुटिलायां गतौ' (१०२२) अग् । अगति = कुटिलं गच्छति वायुवशादित्यग्निः । ‘वी-यु-सुवह्यगिभ्यो निः' (उणा० ६७७) निप्र० । प्रथमा सि । ‘रमिं क्रीडायाम्' (९८९) रम् । रमते जनोऽनेनेति रथः । 'नी-नू
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |