Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

SR No.: 003291
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 43

३४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका ।
अद्य प्रथमैक० सि । 'अव्ययस्य' (३।२।७) सिलोपः । अनेनाऽकारस्य लुकि सति अद्योढा । [सोढा] सा (११२१६) सूत्रवत् । सा+ओढा, अनेनाऽऽकारस्य लुकि सति सोढा । [अद्यया॑त् आ = सामस्त्येन ऋश्यात् = अात् । अद्य+अर्यात् इति स्थितेऽनेनाऽकारस्य लुकि सति अद्यात
छ।।
उपसर्गस्याऽनिणेधेदोति ।।१।२।१९।। [उपसर्गस्य] उपसर्जनमुपसर्गस्तस्य = उपसर्गस्य, षष्ठी हुस् । ‘टा डसोरिन-स्यौ' (१।४।५) स्य ।
[अनिणेधेदोति] इण् च एध् च = इणेध् । न इणे = अनिणेध् । 'अन् स्वरे' (३।२।१२९) अन् । अनिणेध च तत् एच्च = अनिणेधेत् । अनिणेधेच्च तत् ओच्च = अनिणेधेदोत् । तस्मिन् = अनिणेधेदोति ।
[प्रेलयति, परेलयति] ‘इलण् प्रेरणे' (१७००) इल् । 'चुरादिभ्यो णिच्' (३।४।१७) णिच्प्र० → इ । 'धातोः पूजार्थस्वति०' (३।१।१) प्रपूर्व० - परापूर्व० । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) ए । वर्तमानायास्तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव । 'नामिनो गुणोऽविडति' (४।३१) ए । 'एदैतोऽयाय' (१।२।२३) अय् । अनेनोपसर्गस्थस्याऽवर्णस्य लोपः ।
[प्रोखति, परोखति] 'उख गतौ' (६३) उख् । 'धातोः पूजार्थस्वति०' (३।१।१) प्र-परापूर्व० । वर्त्तः तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव' (३।४।७१) शव् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गुण: ओ । अनेनोपसर्गस्थस्याऽवर्णस्य लोपः ।
[उपैति, परैति] 'इंक गतौ' (१०७५) इ, उप-परापूर्व० । वर्त० तिव् । 'नामिनो गुणोऽक्डिति' (४।३१) गुणः । ‘ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (१।२।१२) ऐ. ।
[उपैधते, परैधते] ‘एधि वृद्धौ' (७४१) एध्, उप-परापूर्व० । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव । 'ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (११२११२) ऐ ।
[उपायते] ‘अयि गतौ' (७९०) अय, उपपूर्व० । वर्त्त० ते । ‘कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'समानानां तेन दीर्घः' (१।२।१) दीर्घत्वम् ।।छ।।
वा नाम्नि ।।१।२।२०।। [वा] 'वन भक्तो' (३२९) वन् । वनति = सेवते विकल्पार्थयतीति वा । 'डित्' (उणा० ६०५) डिद् आप्र० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अन्लोपः ।
[नाम्नि] नामन् । सप्तम्येक० डि । 'ईडी वा' (२।११०९) अनोऽस्य लुक ।
[उपेकीयति, उपैकीयति उप अव्यउ । 'इंण्क गतौ' (१०७५) इ । एत्यसहायतामित्येकः । एकमिच्छतीति एकीयति । 'अमाव्ययात् क्यन् च' (३।४।२३) क्यन्प० । 'क्यनि' (४।३।११२) ई० । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२१११११३) अकारस्य लोपः । अनेनोपसर्गस्थस्याऽवर्णस्य लुकि सति उपेकीयति । पक्षे 'ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (१।२।१२) ऐत्वे उपैकीयति ।
[प्रोषधीयति, पौषधीयति] 'प्रांक पूरणे' (१०७२) प्रा । विशेषेण प्राति = पूरयति प्रकर्षाद्यर्थमिति प्र । 'क्वचित्' (५।१।१७१) डप्र० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२1१1११४) आकारस्य लोपः । प्र(२)अव्यउ । ओषधमिच्छतीति ओषधीयति । 'अमाव्ययात् क्यन् च' (३।४।२३) क्यन्प्र० । 'क्यनि' (४।३।११२) ई. । वर्त्त० तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२१११३) अकारस्य लोपः । अनेनोपसर्गस्थस्याऽवर्णस्य लुकि सति प्रोषधीयति । पक्षे 'ऐदौत् सन्ध्यक्षरैः' (१२।१२) औत्वे प्रौषधीयति ।।छ।।
Jain Education Intemational