Page Text
________________
अथ प्रथमाऽध्यायस्य द्वितीयः पादः ।।
२५
त० →ध० । 'तवर्गस्य श्ववर्ग-ष्टवर्गाभ्यां योगे च-टवर्गो' (११३६०) ध० → ढ० । 'ढस्तड्डे' (१३१४२) ढलोपः-पर्विला किहई दीर्घत्वम् । 'आत्' (२।४।१८) आप् । 'समानानां०' (१।२।१) दीर्घः ।।
[पितृषभः] 'पांक रक्षणे' (१०६७) पा । पाति = रक्षत्यपायेभ्य इति पिता । 'पातेरिच्च' (उणा० ८५८) तृप्र० - आ० → इ० । पितुरित्येतस्य ऋषभः = पितॄषभः ।
[मातृकारः] ऋ इत्येतस्य कारः = ऋकारः । 'वर्णा-ऽव्ययात् स्वरूपे कारः' (७।२।१५६) कारप्र० । मातुरित्येतस्य ऋकारः = मातृकारः । [होतृलृकारः] होतुरित्येतस्य लकारः = होतृलकारः । 'ऋतृति इस्वो वा' (११२१२) ह्रस्वः ।। छ ।।
ऋतृति हूस्वो वा ।।१।२२॥ [ऋतृति] ऋश्च लुच्च = ऋतृत्, तस्मिन् = ऋतृति, सप्तम्येक० ङि । [हूस्वः] हूस्व । प्रथमैक० सि । सो रुः' (२।१।७२) र० । [वा] वा । प्रथमैक० सि । 'अव्ययस्य' (३।२७) सिलोपः ।
[बालऋश्यः, बालीः] वालश्चासौ ऋश्यश्च, वालस्य ऋश्यः = बालऋश्यः, बालयः । अनेन ह्रस्वः । पक्षे 'अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल्' (१।२।६) अर् ।
[खट्वऋश्यः, खट्वर्यः] खट्वा चासौ ऋश्यश्च = खट्वऋश्यः, खट्वीः । अनेन ह्रस्वः । पक्षे 'अवर्णस्ये०' (१२।६) अर् ।
[महऋषिः, महर्षिः] महत् अग्रे ऋषि । महांश्चासौ ऋषिश्च = महऋषिः, महर्षिः । 'जातीयैकार्थेऽच्चेः' (३।२७०) डाप्र० → आ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२११1११४) अत्लोपः । अनेन ह्रस्वः । पक्षे 'अवर्णस्ये०' (१।२।६) अर् ।
[धूलिऋतुः, धूल्य॒तुः] धूलिश्चासौ ऋतुश्च = धूलिऋतुः, धूल्य॒तुः । अनेन ह्रस्वः । पक्षे 'इवर्णादेरस्वे स्वरे य-व-र-लम्' (१।२।२१) य् ।
नदिऋच्छति, नघृच्छति नदी अग्रे 'ऋछत् इन्द्रियप्रलय मूर्तिभावयोः' (१३४२) ऋच्छ् । वर्तमानायाः तिव । 'तुदादेः शः' (३१४९८१) शप्र० → अ । अनेन हूस्वः । पक्षे 'इवर्णादे०' (१२।२१) य् ।
[तनुऋजुता, तन्वृजुता] तनोः ऋजुता = तनुऋजुता, तन्वृजुता । अनेन ह्रस्वः । पक्षे 'इवर्णादे०' (१।२।२१) व् । [वधुऋणम्, वध्वृणम्] वधूनामृणं = वधुऋणं, वध्वृणम् । अनेन ह्रस्वः । पक्षे 'इवर्णादेरस्वे०' (१।२।२१) व् ।
[कर्तृऋषभः, कर्तृषभः] कर्तुः ऋपभः = कर्तृऋषभः, कर्तृषभः । अनेन हूस्वः । पक्षे 'समानानां तेन दीर्घः' (११२११) दीर्घः ।
[बाललकारः, बालल्कारः] वालस्य लुकारः = वाललकारः, बालल्कारः । अनेन ह्रस्वः । पक्षे 'अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल' (११२१६) अल् ।
[कन्यलृकारः, कन्यल्कारः] कन्याया लकारः = कन्यलकारः, कन्यल्कारः । अनेन हुस्वः । पक्षे 'अवर्णस्ये०' (११२१६) अल् ।
[नदीऋश्यः] नदी चासावृश्यश्च । प्रार्छतीत्यादौ तु परत्वात् 'ऋत्यारुपसर्गस्य' (१।२।९) आर् ॥ छ ।।
तृत इल्लू ऋतृभ्यां वा ।।१२।३।। [लत इल्लू] लुत् षष्ठी डस् । इश्च ल्लुश्च = इल्लू । प्रथमाद्वि० औ । सूत्रत्वात् लोपः । 'रोर्यः' (१।३।२६) पूर्वरस्य
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |