Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

SR No.: 003291
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 33

[समानानाम्] समानं = सभावः । तेषाम् = समानानाम्, षष्ठी
।
प्र ' (१।४।४७ ) दीर्घः ।
।। अर्हम् ।।
॥ अथ प्रथमाऽध्यायस्य द्वितीयः पादः ॥
समानानां तेन दीर्घः
॥१ ॥२ ॥१ ॥
=
परिमाणं येषां ते समानाः । 'समानस्य धर्मादिषु' (३।२।१४९) समानस्य । 'इस्वाऽऽपश्च' (१।४।३२) आम्० नाम्० 'दीर्घो नाम्यतिसु चतसृ
-
तुल्यं मानं आम्
[तेन] तद् । तृतीयायाः टा 'आ द्वेर (२।१।४१) ६० अ० । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२1१1११३) अलोपः । 'टा-डसोरिन-स्यौ' (१।४।५) इन । 'अवर्णस्येवर्णा ० ' (१।२।६) ए ।
[दीर्घः] दीर्घ प्रथमेक० सि । सो रु' (२1१1७२) २०
र पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्गः ।
।
[दण्डाऽग्रम्] शमू (१२३०) 'दमूच् उपशमे' (१२३१) दम् । दम्यते जनोऽनेनेति दण्डः । पञ्चमात् इः' (उणा० १६८) प्र० । अग कुटिलायां गतो (१०२२) अग् अगतिगच्छति पुरोभावं इति अग्रम् भी वृधि रुधि वज्यगि। रमि-वपि वपि जपि शक्ति स्फावि बन्दीन्दि पदि मदि मन्दि- चन्दि दसि घसि नसि-हस्यसि वासि दहि-सहिभ्यो रः' (उणा० ३८७) रप्र० । दण्डस्याऽग्रं = दण्डाऽग्रम् । प्रथमैक० सि । अतः स्यमोऽम् ' (१।४।५७) अम् । 'समानादमोऽतः (१।४।४६ ) अलोपः ।
=
[वधीदम् ] दधि । प्रथमा सि । इदम् । प्रथमा सि [दधीते] 'दधि धारणे' (७४५) दध् । दधति (ते) कलि-बलि० (उणा० ६०७ ) इप्र० । प्रथमैक० सि । अनतो वर्त्तमानायास्ते । 'कर्त्तर्यनदृद्भ्यः शबू' (३।४।७१) शव् अ. I
अनतो लुप्' (१।४।५९) सिलोपः ।
धारयति स्थौल्यभावमिति दधि । 'पदि पठि-पचि स्थलि हलि लुप् (१।४।५९) सिलोपः । 'ईहि चेष्टायां' (८५७) ह ।
=
[नदीन्द्रः ] 'द अव्यक्ते शब्दे ' (२९९) गद् । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) नद् । नदति = शब्दायते ऽवगाह्यमाना इति नदी । ‘लिहादि०' (५।१।५०) अच्प्र० अ । गौरादिभ्यो मुख्यान्डीः ' (२।४।१९) डीप्र० ई । अस्य ड्यां लुक्' (२१४१८६ ) अलोपः 'इदु परमैश्वर्य' (३०९) इद् । 'उदित स्वरान्नोऽन्तः' (४|४|१८) इन्द् । इन्वति परमैश्वर्यमनुभवतीति इन्द्रः । भी वृधि रुधि वज्यगि० (उणा० ३८७) रप० । नद्या इन्द्रः नदीन्द्रः प्रथमा सि अनेन । [मधूदकम् ] 'मनिंच् ज्ञाने' (१२६३) मन् । मन्यते मधुरतया विवेकिभिरिति मधु । 'मनि जनिभ्यां धतौ च' (उणा० ७२१) उप्र० नं० ध० मधुना मिश्रमुदकं । = मधूदकम् ।
। ।
[ मधूहनम् ] मधु अग्रे 'ऊहि तर्के' (८७०) ऊह् । मधु ऊह्यतेऽनेनेति मधूहनम् । 'करणा-ऽऽधारे' (५।३।१२९) अन० ।
=
अनट्प्र०
[ वधूदरम् ] 'वहीं प्रापणे' (९९६) वह् । उह्यते विवाहकाले मामु (तु) लेनेति वधू । 'वहे च' (उणा० ८३२) ऊप्र०ह० ध० । वध्वा उदरं वधूवरम् । प्रथमैक० सि अतः स्थमोऽम्' (१।४।५७) अम् । समानादमोऽतः (१।४।४६)
अलोपः ।
[ वधूढा ] 'वहीं प्रापणे' (९९६) वह् । उह्यते स्म = ऊढा । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० → त । 'हो धुट्पदान्ते' (२।१।८२) ह० → ढ० । 'यजादि वचेः किति' (४।१।७९) य्वृत् व० उ० । अधश्चतुर्थात् तथोर्धः' (२।१।७९)