Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

SR No.: 003291
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 30

अथ प्रथमाऽध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
[शेते] 'शीक् स्वप्ने' (११०५) शी । वर्त्तमानायाः ते । 'शीङ एः शिति' (४।३।१०४) शे. ।
[ यजते-यजति ] 'यर्जी देवपूजा-सङ्गतिकरण-दानेषु' (९९१) यज् । वर्तमानायाः ते तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव्→ अ० ।
[चिनुते] 'चिंगट् चयने' (१२९०) चि । वर्त्तमानायाः ते । 'स्वादेः श्नुः' (३।४।७५) श्नुप्र० नु० । [चिनोति ] 'चिंग्ट् चयने' (१२९०) चि । वर्त्तमानायाः तिव् । 'स्वादेः श्नुः' (३।४।७५ ) श्नुप्र० → नु । ‘उश्नो:' ( ४।३।२) गुणः नो ।
२१
[कण्डूयते-कण्डूयति] 'कण्डूग् गात्रविघर्षणे' (१९९१) कण्डू, सौत्रोऽयं धातुः । 'धातोः कण्ड्वादेर्यक्' (३|४|८) यक्प्र० । वर्त्तमानायाः ते तिव् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् अ । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२1१।११३) अलोपः ।
[दवथुः ] 'टुदुंट् उपतापे' (१२९७) दु । दुनोतीति दवथुः | 'ट्वितोऽथुः' (५।३।८३) अथुप्र० ।
[चित्रीयते ] 'चित्रङ् आश्चर्ये' ( ) चित्र । आश्चर्यं चित्रं करोति इति चित्रीयते । 'नमो वरिवश्वित्रोऽर्चा सेवाऽऽश्चर्ये' (३।४।३७) क्यन्प्र०य । क्यनि' (४।३।११२) अवर्णस्य ईकारु | वर्तमानायाः ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१ ) शव् अ । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः ।
[ मा भवान् कार्षीत् ] 'डुकृंग् करणे' (८८८) कृ । अद्यतनी दि त् । 'सिजद्यतन्याम्' ( ३।४।५३) सिच् स् । ‘सः सिजस्तेर्दि-स्यो:' ( ४ | ३ | ६५ ) ईत् । 'सिचि परस्मै समानस्याऽडिति' ( ४ | ३ | ४४ ) वृद्धिः आर् । 'नाम्यन्तस्था- कवर्गात्०' (२।३।१५) स० ष० ।
[पपिथ] 'पां पाने' (२) पा । परोक्षायाः थव् । 'द्विर्धातुः परोक्षा- ङे० ' ( ४।१।१) द्वित्वम् । 'ह्रस्वः' ( ४|१|३९ ) ह्रस्वः । ‘स्क्रसृ-वृ-भृ-स्तु-द्रुश्रु- स्त्रोर्व्यञ्जनादेः परोक्षायाः' (४।४।८१ ) इट् । 'इडेत्-पुसि चाऽऽतो लुक्' (४।३।९४) आलोपः
॥ छ ॥।
अनन्तः पञ्चम्याः प्रत्ययः ||१|१|३८||
[अनन्तः ] न अन्तः = अनन्तः । ' अन् स्वरे' ( ३।२।१२९) अन् । प्रथमैक० सि । 'सो रु: ' (२1१।७२) २० । 'रः पदान्ते० ' (१।३।५३) विसर्गः ।
[पञ्चम्याः] 'पचुङ् व्यक्तीकरणे' (६५७) पच् । 'उदितः स्वरान्नोऽन्तः' (४।४।९८) पञ्च् । पञ्चन्ति (न्ते) = व्यक्तीकुर्वन्ति पञ्चत्वसंख्यामिति पञ्चन् । 'उक्षि-तक्ष्यक्षीशि- राजि-धन्वि-पश्ञ्चि- पूषि - क्लिदि-स्निहि-नु- मस्जेरन्' (उणा० ९०० ) अन्प्र० । पञ्चानां पूरणी पञ्चमी । 'नो मट्' (७।१।१५९) मट्प्र० म । 'नाम्नो नोऽनह्नः ' (२।१।९१) नलोपः । ' अणञेयेकण्- नञ्स्नञ्-टिताम्' (२।४।२० ) ङीप्र० ई । पञ्चम्येक० इसि अस् । 'स्त्रिया ङितां० ' (१।४।२१) दास् आदेशः । [प्रत्ययः] ‘इंण्क् गतौ’ (१०७५) इ, प्रतिपूर्व० । प्रतीयते येनार्थः स = प्रत्ययः । 'युवर्ण-वृ-दृ-वश-रण- गमृद्-ग्रहः' (५।३।२८) अल्प ० अ । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति ' ( ४ | ३ |१) गुणः ए । 'एदैतोऽयाय् ' (१।२।२३) अय् । प्रथमैक० सि । ‘सो रुः' (२।१।७२ ) २० । 'रः पदान्ते विसर्गस्तयोः ' (१।३।५३) विसर्गः ।
[राज्ञी ] राजन् 'स्त्रियां नृतोऽस्वस्रादेर्डी:' ( २।४।१) ङी । 'अनोऽस्य ' (२।१।१०८) अलोपः । ' तवर्गस्य श्चवर्गष्टवर्गाभ्यां योगे च टवर्गी' (१।३।६०) न० ञ० ।
[क] 'डुकृंग् करणे' (८८८) कृ । करोतीति कर्त्री । 'णक - तृचौ ' ( ५।१।४८) तृच्प्र० । 'स्त्रियां नृतोऽस्वस्रादेर्डीः ' (२।४।१) डीप्र० ई० 1