Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

SR No.: 003291
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 252
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 22

अथ प्रथमाऽध्यायस्य प्रथमः पाद: ।।
१३
→ ग० । 'अघोषे प्रथमोऽशिटः' (१।३।५०) ग० → क० ।
युष्मद्-अस्मद् द्वितीयैक० अम् । 'अमा त्वा-मा' (२।१।२४) युष्मदस्मदोः क्रमेण त्वा-मा आदेशौ । 'डुयाचूग याच्ञायाम्' (८९१) याच् । वर्तमाना ते । 'कतर्यनद्भ्यः शव' (३।४।७१) शव → अ ।
[लुनीहि ३ पृथुकाँश्च खाद] 'लूग्श् छेदने' (१५१९) लू । पञ्चमी हि । 'क्यादेः' (३।४।७९) श्नाप्र० → ना। 'प्वादेर्हस्वः' (४।२।१०५) ह्रस्वः । 'एषामी व्यञ्जनेऽदः' (४।२।९७) ई० । 'क्षियाशीः प्रेषे' (७।४।९२) प्लुतत्वम् ।।
'खादृ भक्षणे' (२९४) खाद् । पञ्चमी हि । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव → अ । 'अतः प्रत्ययाल्लुक' (४।२।८५) हिप्रत्ययलुक् ।
[पुनीहि ३ सक्तूंश्च पिब] 'पूगश् पवने' (१५१८) पू । शेषं सर्वं 'लुनीहि३' वत् ।
‘पा पाने' (२) पा । पञ्चमी हि । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव → अ । 'श्रौति-कृवु-धिवु-पा०' (४।२।१०८) पा → पिबादेशः ।
करु नः कटम] अत्र एकवाक्यसंवद्धयोः युष्मदस्मदोर्वसनसादयः, न वाक्यसंबद्धयोः, इत्याशड्या शिष्यस्याऽर्थभेदेनैकवाक्यत्वान्नसादेशः ।
[शीलं ते स्वम् युष्मद् । षष्ठी इस् । ‘डे-ङसा ते-मे' (२।१।२३) युष्मदः इसा सह ते आदेशः । स्वम् (१।१।२०) सूत्रवत् ।। छ ।।
अधातु-विभक्ति-वाक्यमर्थवन्नाम ।।११।२७।। [अधातुविभक्तिवाक्यम्] 'डुधांगा धारणे च' (११३९) धा । दधाति अर्थान् = धातुः । ‘कृ-सि-कम्यमि-गमि०' (उणादि-७७३) तुन्प० →तु । न धातुः = अधातुः । 'नञत्' (३।२।१२५) न० → अ० ।
विभक्तिः (१1१1१९) सूत्रवत् । वाक्यम् (१।१।२६) सूत्रवत् । अधातुश्च विभक्तिश्च वाक्यं च = अधातुविभक्तिवाक्यम् ।
[अर्थवत] 'ऋक गतौ' (११३५) ऋ । अर्यते इति अर्थः । 'कमि-पु-गार्त्तिभ्यस्थः' (उणादि-२२५) थप्र० । 'नामिनो गुणोऽक्ङिति' (४।३।१) गुणः अर् । अर्थ इव = अर्थवत् । स्यादेरिवे' (७।१।५२) वत्प० । प्रथमैक० सि । 'अनतो लुप्' (१।४।५९) सिलोपः ।
[नाम] नाम (१।१।२१) सूत्रवत् ।
[वृक्षः] 'ओव्रस्चौत् छेदने' (१३४१) वस्च् । वृश्चति → छिनत्ति आतपमिति वृक्षः । 'ऋजि-रिषि-कुषि-कृति-वश्च्युन्दिशुभ्यः कित्' (उणादि-५६७) कित् सप्र० । 'ग्रह-वस्च-भ्रस्ज-प्रच्छः' (४191८४) य्वृत् = वृस्च् । 'संयोगस्यादौ स्कोलुंक' (२।१।८८) सलुक् । 'च-जः क-गम्' (२।१९८६) च० → क० । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) स० --→ ष० । क-ष संयोगे क्ष । प्रथमैक० सि ।
- [प्लक्षः] 'प्लुषू दाहे' (५३३) प्लुष । प्लोषति दवादिना इति प्लक्षः । 'प्लुषेः प्लष च' (उणा० ५६६) सप्रत्यये प्लष् आदेशः । ‘ष-ढोः कस्सि' (२।१।६२) १० → क० । 'नाम्यन्तस्था-कवर्गात०' (२।३।१५) स० → ष० । क-षसंयोगे क्ष । प्रथमैक० सि ।
[कृष्णः] 'कृषीत् विलेखने' (१३१९) कृष् । कृषतीति कृष्णः । 'घृ-वी-हा-शुष्युषि-तृषि-कृष्यर्तिभ्यः कित्' (उणा०
Jain Education Intemational