Page Text
________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका ।
[घृतस्पृग्, घृतस्पृक्] 'स्पृशंत् संस्पर्श' (१४१२) स्पृश्, घृतपूर्व० । घृतं स्पृशतीति घृतस्पृक् । स्पृशोऽनुदकात्' (५।१।१४९) क्विप्प्र० ।
१८६
[स्रग्, स्रक् ] 'सृ गतौ' (२५) सृ । सरतीति । 'ऋधि प्रथि - भिषिभ्यः कित्' (उणा० ८७४) किद् अज्प्र० । 'इवर्णादे० ' (१।२।२१ ) रत्वम् ।
[दधृग्, दधृक् ] 'ञिधृषाट् प्रागल्भ्ये' (१३१२) धृष् । धृष्णोतीति क्विप् । अत एव सूत्रनिर्देशाद् द्वित्वं । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'ऋतोऽत्' (४३१।३८) धृ० ध० । 'द्वितीय-तुर्ययोः पूर्वौ' (४/१/४२) ध० द० ।
[उष्णिग्, उष्णिक ] 'ष्णिहौच् प्रीतौ' (१२४१) ष्णिह् । 'षः सोऽष्ट्यै- ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्निह् उत्पूर्व० । ऊर्ध्वं स्निह्यतीति । अथवा 'णहींच् बन्धने' (१२८५) णह् । 'पाठे धात्वादेर्णो नः' (२।३।९७) नह, उत्पूर्व० । ऊर्ध्वं नयतीति क्विप् । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) । क्विप्लोपः ।
[ऋत्विग्भ्याम् ] ऋतुं यजेते इति ऋत्विजौ, ताभ्याम् । [दिग्भ्याम् ] दिशतः इति दिशौ, ताभ्याम् ।
[ घृतस्पृग्भ्याम् ] 'घृतं स्पृशतः' इति घृतस्पृशौ, ताभ्याम् । [स्रग्भ्याम् ] सृजतः इति सृजौ, ताभ्याम् । [दधृग्भ्याम् ] धृष्णुतः इति दधृषी, ताभ्याम् । [उष्णिग्भ्याम् ] ऊर्ध्वं स्निह्यतः इति उष्णिहौ, ताभ्याम् ॥छ । नशो वा ।।२।१।७० ॥
[ नशो वा ] नश् षष्ठी डस् । वा प्रथमा सि ।
[ जीवन, जीवनक्, जीवनइ, जीवनट्] 'नशौच् अदर्शने' (१२०२) नश्, जीवपूर्व० । जीवस्य नशनं । भ्यादिभ्यो वा' (५|३ | ११५) क्विप्प्र० । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः । अनेन गत्वं । पक्षे 'यज-सृज-मृज-राज०' (२।१।८७)
श०
ष० । 'धुटस्तृतीयः' (२।१।७६) ष०ड० । 'विरामे वा' (१।३।५१) ड० ८० ।
[ जीवनशौ ] जीवं नश्यतः इति जीवनशौ ||छ ||
युजञ्च - क्रुञ्चौ नो ङ ॥ २१ ॥७१ ।।
[युजञ्चक्रुञ्चो नो ङः ] युज् च अञ्च् च क्रुथ् च युजञ्चक्रुञ्थ्, तस्य । न् षष्ठी ङस् । ङ प्रथमा सि ।
[युङ्] 'युजूंपी योगे' (१४७६) युज् । युङ्क्ते युनक्तीति क्विप् । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः । प्रथमा सि । 'युजोऽसमासे' (१।४।७१) नोऽन्तः । दीर्घड्याब्० ' (१।४।४५) सिलोपः । 'पदस्य' (२।१।८९) जलोपः । अनेन ।
[प्राङ्] 'अञ्च गतौ च' (१०५) अञ्च प्रपूर्व० । प्राञ्चतीति क्विप् । 'अञ्चोऽनर्चायाम् ' ( ४।२।४६ ) नलोपः । ‘अप्रयोगीत्’ (१।१।३७) क्विप्लोपः । प्रथमा सि । 'अचः ' (१।४।६९) नोऽन्तः । ' दीर्घड्याब्० ' (१।४।४५) सिलोपः । 'पदस्य' (२।१।८९) चलोपः । अनेन ।
[प्राङ्भ्याम् ] प्राञ्चतः इति प्राञ्चौ, ताभ्याम् ।
[प्राङ्गु, प्राक्षु] प्राञ्चन्तीति प्राञ्चस्तेषु ।
[क्रुङ् ] 'क्रुञ्च च कौटिल्याल्पीभावयोः ' (१०२) क्रुञ्च् । क्रुञ्चतीति क्विप् । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |