Page Text
________________
अथ प्रथमाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
सि । ‘दीर्घड्याब्०' (१।४।४५) सिलोपः ।
[ पयांसि तिष्ठन्ति ] पयस् । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शिः ' (१।४।५५) शि० इ० । अनेन नोऽन्तः । 'न्स्महतोः ' (१।४।८६) दीर्घः । ' शिड्- हेऽनुस्वारः ' (१।३।४० ) अनुस्वारः ।
[ पयांसि पश्य ] पयस् । द्वितीया शस् । शेषं पूर्ववत् ।
=
[ अतिजरांसि कुलानि ] जरा अतिपूर्व० । जरामतिक्रान्तानि यानि कुलानि तानि अतिजरांसि । 'क्लीवे' (२।४१९७) ह्रस्वत्वं । प्रथमा जस्-द्वितीया शस् वा । 'नपुंसकस्य शिः' (१।४।५५) शि० इ० । 'जराया जरस् वा' (२1१1३) जरस् । अनेन नोऽन्तः । ‘न्स्महतोः ' (१।४।८६) दीर्घः । ' शिड्- हेऽनुस्वारः ' (१।३।४० ) अनुस्वारः ।
[काष्ठतङ्क्षि] 'काशृङ् दीप्तौ' (८३०) काश् । काशते इति काष्ठम् । 'वनि-कणि काश्युषिभ्यष्ठ: ' ( उणा० १६२ ) प्र० । 'यज-सृज - मृज-राज-भ्राज-भ्रस्ज-वश्च-परिव्राजः शः पः' (२।१।८७) श० प० । 'तक्षौ तनूकरणे' (५७१) तक्ष । काष्ठानितक्ष्णुवन्तीति क्विप् । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शि: ' (११४१५५) शि० → इ० । अनेन नोऽन्तः । म्नां धुड्वर्गे० ' (१।३।३९ ) अनुनासिकः ।
[ गोरक्ष कुलानि ] गा रक्षन्ति यानि कुलानि तानि क्विप्प्र० ।
[ गोमन्ति कुलानि ] गावो विद्यन्ते येषु कुलेषु तानि = गोमति (न्ति) कुलानि । 'तदस्याऽस्त्यस्मिन्निति मतुः ' ( ७/२/१) मतुप्र० । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शि: ' (१।४।५५) शि० इ० । 'ऋदुदितः' (१।४।७०) नोऽन्तः । यावत् संभवस्तावद्विधिः (न्यायसंग्रहः द्वितीयो वक्षस्कारः / ५६) पुनः नोऽन्तः प्राप्नोति व्यञ्जन परइ छइ छ ।
लो वा || १ |४| ६७ ॥
[र्लः] र् चल् च र्ल्, तस्मात् र्लः । पञ्चमी इसि ।
[ बहूजि, बहूर्जि ] 'ऊर्जण्' बल-प्राणनयोः' (१५८२) ऊर्ज् । 'चुरादिभ्यो णिच्' ( ३।४।१७) णिच्प्र० । ऊर्जयन्तीति क्विप् । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिच्लोपः । बहव ऊर्जा येषु कुलेषु तानि । प्रथमा जस्-द्वितीया शस् वा । 'नपुंसकस्य शिः' (१।४।५५) शि० इ० । अनेन नोऽन्तो वा । 5 'तवर्गस्य०' (१।३।६०) न० → ञ० ।
=
[सुवलिङ्ग, सुवल्गि] उख (६३) - नख ( ६४ ) - णख (६५) वख (६६) मख (६७) (६९) मखु ( ७० ) रखु (७१) लखु ( ७२ ) रिखु (७३) - इख (७४) - इखु (७५) - ईखु (७६) (७७) वल्ग्, सुपूर्व० । सुष्ठु वल्गन्तीति क्विप् । 'अप्रयोगीत्' ( 919 ।३७ ) क्विप्लोपः । शेषं पूर्ववत् ।
[घुटि ] घुट् सप्तमी ङि ॥छ ।
१२३
P. 5 'म्नां धुड्वर्गेऽन्त्योऽपदान्ते' (१।३।३९ ) वर्ग्यान्त्ये ।
Jain Education International
-
[काष्ठतक्षि] 'तक्षौ तनूकरणे' (५७१) तक्ष, काष्ठ पूर्व० । काष्ठानि तक्ष्णुवन्तीति क्विप् । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः । प्रथमा जस् । 'नपुंसकस्य शि: ' (१।४।५५) शि० इ० । 'धुटां प्राक्' (१।४।६६) नोऽन्तः । म्नां धुड्वर्गे० '
( १।३।३९ ) वर्ग्यान्त्ये ।
रख (६८ ) - लख
'वल्ग गतौ'
[सुफुल्लि वनानि ] 'फुल्ल विकसने' (४२९) फुल्ल् । सुष्ठु फुल्लन्तीति यानि वनानि तानि क्विप् । 'अप्रयोगीत्' (१।१।३७ ) क्विप्लोपः । प्रथमा जस्- द्वितीया शस् वा । 'नपुंसकस्य शि: ' (१।४।५५) शि इ० ।छ। घुटि ||१|४|६८ ||
For Private & Personal Use Only
-
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003291 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Hindi, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 13 MB |