________________
१७५
श्रीअनुयोगद्वारसूत्रम् [सू०२६०]
(२) एएसि णं सत्तण्हं सराणं सत्त सरट्ठाणा पण्णत्ता । तंजहा - सज्जं च अग्गजीहाए १, उरेण रिसहं सरं २ । कंठुग्गतेण गंधारं ३, मज्झजीहाए मज्झिमं ४ ॥२६॥ नासाए पंचमं बूया ५, दंतोटेण य धेवतं ६ । भमुहक्खेवेण णेसायं ७, सरट्ठाणा वियाहिया ॥२७।। (३) सत्त सरा जीवणिस्सिया पण्णत्ता । तंजहा - सजं रवइ मयूरो १, कुक्कुडो रिसभं सरं २ । हंसो रवइ गंधारं ३, मज्झिमं तु गवेलगा ४ ॥२८॥ अह कुसुमसंभवे काले कोइला पंचमं सरं ५ ।
छटुं च सारसा कुंचा ६, णेसायं सत्तमं गओ ७ ॥२९॥ (का० धा० ११२७१ ) इति, स्वरणानि स्वरा: ध्वनिविशेषाः, ते च सप्त, तद्यथा - सजे इत्यादि श्लोकः । व्याख्या - षड्भ्यो जात: षड्ज: । उक्तं च -
नाशां कण्ठमुरस्तालु जिह्वां दन्ताँश्च संश्रित:। षभि: संजायते यस्मात् तस्मात् षड्ज इति स्मृतः ॥१।। ( ) तथा ऋषभो वृषभः, तद्वद् यो वर्तते स ऋषभ: । आह च - वायु: समुत्थितो नाभे: कण्ठशीर्षसमाहतः । नर्दन् वृषभवद् यस्मात् तस्माद् वृषभ उच्यते ॥२॥ ( )
तथा गन्धो विद्यते यस्य स गन्धारः, स एव गान्धारः, गन्धवाहविशेष इत्यर्थः, अभाणि च
वायुः समुत्थितो नाभे: कण्ठ-शीर्षसमाहतः। नानागन्धावह: पुण्यो गान्धारस्तेन हेतुना ॥३।। ( तथा मध्ये कायस्य भवो मध्यम: यदवाचि - वायु: समुत्थितो नाभेरुरोहदि समाहतः । नाभिं प्राप्तो महानादो मध्यमत्वं समश्नुते ।।४।। (
तथा पञ्चाना षड्जादिस्वराणां निर्देशक्रममाश्रित्य पूरण: पञ्चमः, अथवा पञ्चसु नाभ्यादिस्थानेषु मातीति पञ्चम: स्वर: । यदभ्यधायि -
वायु: समुत्थितो नाभेरुरोहत्कण्ठशिरोहत: । पञ्चस्थानोत्थितस्यास्य पञ्चमत्वं विधीयते ॥५॥ (
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
