________________
आ.श्रीमलधारिहेमचन्द्रसूरिविरचितवृत्ति - अभयशेखरसूरिविरचितटिप्पणीसमेतं
(४) से किं तं अणाणुपुव्वी ? अणाणुपुव्वी- एयाए चेव एगादियाए एगुत्तरियाए छगच्छगयाए सेढीए अन्नमन्नब्भासो दुरूवूणो । सेतं अणाणुपुव्वी । सेतं भावाणुपुव्वी । तं आणुपुव्विति पदं समत्तं ।
१४६
(सू० २०८) से किं तं णामे ? णामे दसविहे पण्णत्ते । तंजहा- एगणामे १, दुणा २, तिणामे ३, चउणामे ४, पंचनामे ५, छणामे ६, सत्तणामे ७, अट्टणामे ८, णवणामे
९. दसणामे १० ।
( सू० २०९ ) से किं तं एगणामे ? एगणामे
णामाणि जाणि काणि वि दव्वाण गुणाण पज्जवाणं च । तेसिं आगमनिहसे नामं ति परूविया सण्णा ||१७||
तस्यां च सत्यां शेषभावाः सर्वेऽपि यथासम्भवं प्रादुर्भवन्तीति शेषभावाधारत्वेन प्रधानत्वादौदयिकस्य प्रथममुपन्यासः, ततश्च शेषभावपञ्चकस्य मध्ये औपशमिकः स्तोकविषयत्वात् स्तोकतया प्रतिपादयिष्यत इति तदनन्तरमौपशमिकस्य, ततो बहुविषयत्वात् क्षायिकस्य, ततो बहुतरविषयत्वात् क्षायोपशमिकस्य, ततो बहुतमविषयत्वात् पारिणामिकस्य, ततोऽप्येषामेव भावानां द्विकादिसंयोगसमुत्थत्वात् सान्निपातिकस्योपन्यास इति पूर्वानुपूर्वीक्रमसिद्धिरिति । शेषं पूर्वोक्तानुसारेण भावनीयम् । तदेवमुक्ताः प्रागुद्दिष्टा दशाप्यानुपूर्वीभेदाः, तद्भणने चोपक्रमप्रथमभेदलक्षणा आनुपूर्वी समाप्ता । साम्प्रतमुपक्रमस्यैव प्रागुद्दिष्टं द्वितीयं भेदं व्याचिख्यासुराह से किं तं नामेत्यादि । इ जीवगतज्ञानादिपर्यायाऽजीवगतरूपादिपर्यायानुसारेण प्रतिवस्तुभेदं नमति तदभिधायकत्वेन प्रवर्तत इति नाम, वस्त्वभिधानमित्यर्थः । उक्तं च
-
जं वत्थुणोऽभिहाणं पज्जयभेयाणुसारि तं नामं ।
पइभेयं जं नमए पइभेयं जाइ जं भणिअं || १ || (विशेषावश्यकभा० ९४४)
इदं च दशप्रकारं कथमित्याह - एगनामे इत्यादि । इह येन केनचिन्नाम्ना एकेनापि सता सर्वे विवक्षितपदार्था अभिधातुं शक्यन्ते तदेकनामोच्यते । यकाभ्यां तु नामभ्यां द्वाभ्यामपि सर्वं विवक्षितवस्तुजातमभिधानद्वारेण संगृह्यते तद् द्विनाम । यैस्तु त्रिभिर्नामभिः सर्वेऽपि विवक्षितपदार्था अभिधातुं शक्यन्ते तत् त्रिनाम । यैस्तु चतुर्भिर्नामभिः सर्वं विवक्षितवस्त्वभिधीयते तच्चतुर्नाम । एवमनया दिशा ज्ञेयं यावद् यैर्दशभिर्नामभि: सर्वं विवक्षितवस्तु प्रतिपाद्यते तद् दशनामेति ।
तत्र यथोद्देशं निर्देश इत्येकनामोदाहरन्नाह से किं तमित्यादि । नामाणि० गाहा । व्याख्याद्रव्याणां जीवा - ऽजीवभेदानां गुणानां ज्ञानादीनां रूपादीनां च तथा पर्यायाणां नारकत्वादीनामेकगुणकृष्णत्वादीनां च नामानि अभिधानानि यानि कानिचिल्लोके रूढानि, तद्यथा - जीवो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org