Agam 45 Chulika 02 Anuyogdwar Sutra

SR No.: 003230
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Divya Darshan Trust
Publication Year: 2006
Total Pages: 372
Language: Prakrit, Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_anuyogdwar
File Size: 19 MB

Page 126

श्री अनुयोगद्वारसूत्रम् [सू०१४९- १५२)
१०९
(२) एवं तिणि वि सट्ठाणे समोयरंति त्ति भाणियव्वं । सेतं समोयारे । ( सू० १४९) से किं तं अणुगमे ? अणुगमे णवविहे पण्णत्ते । तंजहा संतपयपरूवणया १, दव्वपमाणं २ च, खेत्त ३, फुसणा ४ य ।
कालो ५, य अंतरं ६, भाग ७, भाव ८, अप्पाबहुं ९ चेव ॥ १० ॥
( सू० १५०) से किं तं संतपयपरूवणया ? णेगम-ववहाराणं खेत्ताणुपुव्वीदव्वाई किं अस्थि णत्थि ? णियमा अत्थि । एवं दोणि वि ।
( सू० १५१) गम - ववहाराणं आणुपुव्वीदव्वाइं किं संखेज्जाइं, असंखेज्जाई, अताई ? नो संखेज्जाई, नो अणंताई, नियमा असंखेज्जाई । एवं दोणि वि ।
( सू० १५२) (१) गम-ववहाराणं खेत्ताणुपुव्वीदव्वाइं लोगस्स कतिभागे होज्जा ? किं संखिज्जइभागे वा होज्जा ? असंखेज्जइभागे वा होज्जा ? जाव सव्वलोए वा होज्जा ? एगदव्वं पडुच्च लोगस्स संखेज्जइभागे वा होज्जा, असंखेज्जइभागे वा होज्जा, संखेज्जेसु वा भागेसु होज्जा, असंखेज्जेसु वा भागेसु होज्जा, देसूणे वा लोए होज्जा, णाणादव्वाइं सङ्ख्यातान्येवानुपूर्वीद्रव्याणि भवन्तीति भावः । एवमेकप्रदेशावगाढं बह्वपि द्रव्यं क्षेत्रत एकैवानानुपूर्वीत्युक्तम्, लोके च प्रदेशा असङ्ख्याता भवन्ति, अतस्तत्तुल्यसङ्ख्यत्वादनानुपूर्वीद्रव्याण्यप्यसङ्ख्येयानीति । एवं प्रदेशयेऽवगाढं बह्वपि द्रव्यं क्षेत्रत एकमेवावक्तव्यकमुक्तम्, द्विप्रदेशात्मकाश्च विभागा लोकेऽसङ्ख्याता भवन्त्यतस्तान्यप्यसङ्ख्येयानीति ।
क्षेत्रद्वारे निर्वचनसूत्रे एगदव्वं पडुच्च लोयस्स संखेज्जइभागे वा होज्जेत्यादि । इह स्कन्धद्रव्याणां विचित्रस्वरूपत्वात् कश्चित् स्कन्धो लोकस्य सङ्ख्येयं भागमवगाह्य तिष्ठति, अन्यस्त्वसङ्ख्येयं भागमवगाह्य तिष्ठति, अन्यस्तु सङ्ख्येयाँस्तद्भागानवगाह्य वर्तते, अन्यस्त्वसङ्ख्येयानित्यतस्ततत्स्कन्धद्रव्यापेक्षया सख्येयादिभागवर्तित्वं भावनीयम्, विशिष्टक्षेत्रावगाहोपलक्षितानां स्कन्धद्रव्याणामेव क्षेत्रानुपूर्वीत्वेनोक्तत्वादिति (ग्रन्थाग्रम् २०००) भावः ।
सूणे वा लोए होज्जत्ति, देशोने वा लोके आनुपूर्वीद्रव्यं भवेदिति । अत्राऽऽहयाकाशप्रदेशावगाढानां स्कन्धानां समूहं यावदसङ्ख्येयानामानुपूर्वीद्रव्याणां प्राप्तिः स्पष्टैव । तथापि तन्न ग्रहीतव्यं, अनानुपूर्वीद्रव्याणामसङ्ख्येयत्वानुपपत्त्यापत्तेः । सा चैवं - सङ्ख्यामात्रेण तुल्यत्वे विवक्षिते ऊर्ध्वाधस्तिर्यग्लोकेषु यत्र कुत्रचिदप्यवस्थितानामेकाकाशप्रदेशावगाढानां परमाण्वादिपुद्गलानामनानुपूर्वीद्रव्याणां तुल्यप्रदेशावगाढत्वेनैकत्वमेव निर्विवादं मन्तव्यं स्यादित्यसङ्ख्येयत्वानुपपत्तिः स्पष्टैव । एवमेवावक्तव्यकद्रव्याणामशेषाणामाकाशप्रदेशद्विकेष्वेवावस्थितत्वात् सङ्ख्यया तुल्येष्वेवाकाशप्रदेशेष्ववगाढत्वादेकत्वमेव स्यान्नत्वसङ्ख्येयत्वमिति ।