SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 186
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ गोता और श्रमण संस्कृति : एक तुलनात्मक अध्ययन १७३ रहता है । अत: उसका बन्धन घटता ही है, बढ़ता नहीं । ४८ क्योंकि न तो चक्षु रूपों का बन्धन है और न रूप ही चक्षु के बन्धन हैं । किन्तु वहाँ जो दोनों के प्रत्यय निमित्त से छन्द राग ( आसक्ति ) उत्पन्न होता है, वस्तुतः वही बन्धन है । ४९ अतएव ज्ञानी साधक को देखने में देखना भर होगा, सुनने में सुनना भर होगा जानने में जानना भर होगा, १० अर्थात् वह रूपादि का ज्ञाता द्रष्टा होगा, उनमें रागासक्त नहीं । यहाँ तक कि साधक को किसी वाद में भी आसक्त नहीं होना चाहिए । जो किसी वाद में आसक्त है, उसकी चित्तशुद्धि नहीं हो सकती । ११ अतः साधक जल से लिप्त न होने वाले कमल के समान अनासक्त भाव से विचरे । १२ स्मृति का सार ही अनासक्ति 143 गीता-साधना पद्धति : इहलोक और परलोक में जीवन को निर्मल और सुखद बनाने के लिए तथा पूर्णता के लक्ष्य तक पहुंचने के लिए वैदिक-साधना के तीन विभिन्न मार्ग हैं - ज्ञान, श्रद्धा ( भक्ति, उपासना ) और कर्म । ज्ञान का अर्थ है - अध्यात्मविद्या | अध्यात्मविद्या भगवान् के परमआनन्द को पाने का मार्ग है । यह कोई बौद्धिक अभ्यास या सामा ४८. न सो रज्जति रूपेसु, रूपं दिस्वा पटिस्सतो । " विरत्तचित्तो वेदेति तं च नाज्भोस तिट्ठति ॥ यथास्स पस्सतो रूपं, सेवतो चापि वेदनं । खीयति नोपचीयति, एवं सो चरती सतो ॥ - संयुत्तनिकाय ४।३५।६५ ४६. न चक्खु रूपानं संयोजनं न रूपा चक्खुस्स संयोजनं । 1 यं च तत्थ तदुभयं पटिच्च उपज्जति छन्दरागो तं तत्थ संयोजनं ॥ - संयुक्त ४१३५१२३२ ५०. दिट्ठे दिट्ठमत्त भविस्सति, सुते सुतमत्त' भविस्सति । ..... विञ्ञाते विञ्ञातमत्तं भविस्सति । ५१. निविस्सवादी नहि सुद्धि नायो । ५२. पदुमंडव तोयेन अलिप्यमाणो । ५३. समिद्धि कि सारा ? विमुत्तिसारा ! Jain Education International - संयुत्तनिकाय ४।३५।६५ - सुत्तनिपात ४।५१।१६ १।३।३७ 13 - अंगुत्तरनिकाय हारा४ For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003192
Book TitleShraman Sanskruti Siddhant aur Sadhna
Original Sutra AuthorN/A
AuthorKalakumar
PublisherSanmati Gyan Pith Agra
Publication Year1971
Total Pages238
LanguageHindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size10 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy