Page Text
________________
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सू. २५ नक्षत्राणां कुलादिद्वारनिरूपणम् ३८५ __ अयमर्थः-षट्षष्टिमुहूर्ता एकस्य च मुहूर्त पञ्चपरिपूर्णाः द्वाष्टभागाः, एकस्य च द्वापष्टिभागस्य एकः सप्लाष्टितमो भाग इत्ये नावन् प्रमाणोऽवधार्यराशिः। कथमेतारत्प्रमाणस्योत्पति भवतीनि चेदत्रोच्यते अत्र खलु चतुर्विंशत्यधिकेन पर्वशतेन १२४ पश्चस्र्थनक्षत्रपर्याया लभ्यन्ते तमो द्वाभ्यां पर्वभ्यां किं लभ्यते, तत्र राशिवयस्थापना १२४५५२। अत्र चरमेण द्विकलक्षणेन राशिना पञ्चकलक्षणो मध्यो राशिगुण्यते ततो भवति दश, तेषां च चतुर्विशत्यधिकेन शतेन भागहरणम् तत्र छेधछेदकराश्यो द्विकेनापवर्तना, जात उपरितनश्छेद्योरा शः पञ्चकरूपोऽवस्त नो द्वापष्टिरूपः, लब्धाः पञ्चद्वाषष्टिभागाः, एतेन नक्षत्राणि कर्तव्यानि इति नक्षत्रहरणार्थमधदशभि स्त्रिंशदधिकैः शतैः सप्तपष्टि मागरूयैर्गुण्यन्ते जातानि एकनवतिः शत नि पञ्चाशदाधिकानि ९१५०, छेदराशिरपि द्वापष्टिममाणः सप्तषष्टया गुण्यते ___ यह गाथा सूत्रकार ने कही है-इसका अर्थ ऐसा है-६६छुहूर्तरूप, एक मुहूर्त्तः के ५ परिपूर्ण द्वापष्ठि (६२) भागरूप, एक द्वाषष्ठिभाग का एक ६७ वें भागरूप अवधार्यराशि होती है इतने प्रमाणरूप अवधार्यराशि की उत्पत्ति कैसे होती है? तो इसके लिये ऐसा जानना-चाहिये-यहां १२४ पर्व से पांच सूर्य नक्षत्र पर्याय प्राप्त होते हैं तो दो पर्व से वे कितने प्राप्त होंगे? इस बात को जानने के लिये यहां राशित्रय की स्थापना १२४-५-२ इस प्रकार से करनी चाहिये फिर अन्तिम राशिरूप २ से मध्य की राशि ५ को गुणित करना चाहिये तब १० होते हैं इनमें १२४ का भाग करना चाहिये यहां छेद्य छेदक राशि द्वय की दो से अपवर्तना करने पर उपरितन छेद्य राशि ५ और अधस्तन द्वाप्टि रूप होती है तब ५ द्वापष्टि भाग लब्ध होते हैं इनसे नक्षत्र बनाना चाहिये-नक्षत्र करने के लिये ३१८ जो कि ६७ के भागरूम हैं उन के द्वारा गुणा करना चाहिये तब ९१५० आते हैं छेद्यराशि जो कि द्वाषष्टि संख्या रूप है ६७ से गुणित होने पर
આ ગાથા સૂત્રકારે કહેલ છે-આને અર્થ આ પ્રમાણે છે-૬૬ મુહૂર્તરૂપ એક મુહૂર્તના ૫ પરિપૂર્ણ બાસઠ (૬૨) ભાગરૂપ, બાસઠ ભાગના એક ૬૭ ભાગરૂપ અવધાર્યરાશિ થાય છે. માટલા પ્રમાણુરૂપ વધાર્યરાફિ ની ઉત્પત્તિ કેવી રીતે થાય છે? આ માટે આ પ્રમાણે જાણવું જોઈએ—અત્રે ૧૨૪ પર્વથી પાંચ સૂર્યનક્ષત્ર પર્યાય પ્રાપ્ત થાય છે તે બે પર્વથી તે કેટલાં પ્રાપ્ત થશે? આ હકીકતને જાણવા માટે અહીં રાશિત્રયની સ્થાપના ૧૨૪-૫-૨ આ પ્રકારથી કરવી જોઈએ. પછી અનિમ રાશિરૂ૫ ૨ થી મધ્યની રાશિ ૫ ને ગુણવી જોઈએ ત્યારે ૧૦ થાય છે. અને ૧૨૪ વડે ભાગવા જોઈએ. અહીં છેદ્ય છેદક રાશિ દ્વયની ૨ વડે અપવર્તન કરવાથી ઉપરિતન છેદ્ય રાશિ ૫ અને અધસ્તન દ્વાષષ્ટિ રૂપ થાય છે અને ત્યારે ૫ બાસઠ ભાગ લબ્ધ થાય છે. આનાથી નક્ષત્ર બનાવવા જોઈએ-નક્ષત્ર કરવા માટે ૩૧૮ કે જે ૬૭ ના ભાગરૂપ છે તે વડે ગુણવા જોઈએ ત્યારે ૯૧૫૦ આવે છે. છેદરાશિ જે કે બાસઠ સંખ્યા રૂપ છે તે ૬૭ થી ગુણ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003156 |
| Book Title | Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 562 |
| Language | Prakrit, Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 17 MB |