________________
प्रकाशिका टीका सप्तमय कारः पू. १७ संबलपमे इनिगर हे गौतम ! 'छब्योसं पव्वा पन्नता' षड्विंशतिः पर्वाणि प्रज्ञप्तानि । 'चउत्यस चंदसंवच्छरस्स चोवीसं पवा' चतुर्थस्य चन्द्रसंवत्सरस्य चतुर्विशतिः पर्याण, हे भदन्त ! चतुर्थ स्य चन्द्रसंवत्सरस्य कति पर्वाणि प्रज्ञप्तानीति प्रश्नः, चतुर्थस्य चन्द्रसंवत्सरस्य चतुर्विंशतिः पर्वाणि भवन्ति प्रतिमासं पक्षद्वयसंभवेन द्वादशमासेषु चतुर्विशति पर्वाणामावश्यकत्वा दितिभगवत उत्तरम् । 'पंचमरसणं अभिवद्धियस्स छब्बीसं पव्या य पन्नत्ता' पञ्चमस्य खलु अभिवद्धितस्य पइविंशतिः पर्वा ण च प्रज्ञप्तानि, हे भदन्त ! पञ्चमस्याभिवर्द्धितनामकसंवत्सरस्य कति पर्वाणि भवनन्तीति प्रश्नः, भगवानाह-हे गौतम ! पञ्चमस्याभिवद्धिनामकसंवत्सरस्य षडविंशतिः पर्वाणि भवन्ति, अत्र द्वादशसूर्य संवत्सरेषु त्रयोदश चन्द्रमासस्य समाविष्टत्वात् प्रतिमासं पर्वद्वयसंभवेन त्रयोदशमासेषु षविंशति पर्याणां संभवादिति भगवत उत्तरमिति ।।
सम्प्रति-द्वितीयसंवत्सरे पर्वाणां संकलनां दर्शस्तुिमाह-'एवामेव' इत्यादि, 'एवापैच सपुवावरेणं पंच संवच्छीए जुगे एगे चउवीसे पव्वसए प्रश्नत्ते' एवमेव उपर्युक्तप्रमारेषा कहते हैं 'गोयमा ! छन्वीसं पव्वा पन्नता' हे गौतम ! अभिवति नामके तृतीय संवत्सर में छब्बीस पक्ष होते हैं दो पक्ष यहां अधिक मासके गृहीत हुए हैं। 'चउत्थस्स चंदसंबच्छरस्त चोवीसं पव्वा' चतुर्थ चन्द्र संवत्सर के २४ पक्ष होते हैं 'पंचमस्स णं अभिवद्धियस्त छयोसं पव्वा पन्नत्ता' पांचवां जो अभिवर्द्धित संवत्सर है उसके कितने पर्व होते हैं ? तो इस प्रश्न का उत्तर प्रभुने इस सूत्र द्वारा दिया है कि पांचवां अभिवद्धित संवत्सर है उसके २६ पक्ष होते हैं। यह पहिले ही कहा जाचुका है कि अधिक मास तृतीय में या पांचवें युग संवत्सर में होता है। अतः इस दृष्टि से यहां २६ पक्ष होते हैं ऐसा कहा गया हैं। यही बात द्वादश सूर्य संवत्सरों में त्रयोदश चन्द्रमास समाविष्ट होते हैं इसलिये इस संवत्सर में २६ पक्ष होते हैं। इस कथन द्वारा पुष्ट की गई हैं। क्योंकि प्रत्येक मास २ पक्ष का होता है अतः १३४२-२६ पक्ष होते हैं यह बात स्पष्ट
य छ १ मेन म प्रभु ४९ छ-'गोयमा ! छब्बीसं पव्या पन्नत्ता' गौतम ! અભિવર્જિત નામક તૃતીય સંવત્સરમાં ૨૬ પક્ષે હોય છે, જે પક્ષે અત્રે અધિકમાસના गुडी या छ. 'चउत्थरस दसंवच्छरस्स चोब्बीसं पव्वा' यतुर्थ यन्द्रसवत्स२न। २४ पक्षा जय छ. 'पंचमस्स णं अभिवद्धियस्स छन्त्रीसं पव्या पन्नत्ता' पायभा २ मलित સંવત્સર છે, તેના કેટલા પક્ષે હોય છે? તો આ શંકાને જવાબ પ્રભુએ આ સૂત્ર વડે આપે છે કે પાંચમો જે અભિવદ્ધિત સંવત્સર છે, તેના ૨૬ પક્ષે હેય છે. આ પહેલાં જ કહેવામાં આવેલું છે કે અધિકમાસ તૃતીમાં અથવા પાંચમાં યુગસંવત્સરમાં હોય છે. એથી આ દષ્ટિએ અહીં ૨૬ પક્ષે કહેવામાં આવેલા છે. એજ વાત ‘દ્વાદશ સૂર્યસંવત્સરોમાં ત્રદશ ચન્દ્રમાસ સમાવિષ્ટ થાય છે. એથી આ સંવત્સરમાં ૨૬ પક્ષે હોય છે.” આ કથન વડે પુષ્ટ કરવામાં આવેલ છે. કેમકે દરેક માસ બે પક્ષેનો હોય છે. એથી १३४२२६ ५३ डोय छे. मापात २५ट २६ गय छे. 'एवामेव सपुव्वावरेणं पंच
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org