________________
प्रकाशिका टीका-पञ्चमवक्षस्कारः सू० ६ यानादि निष्पन्ननन्तरीयशककर्तव्यनिरूपणम् ६६१ तीर्थकरमातः ! शक्रो नाम देवेन्द्रो देवराजः भगवतस्तीर्थकरस्य जन्ममहिमानं करिष्यमि 'तं णं तुब्भाहिं ण भाइयव्वं त्ति कटु ओसोवणिं दळयई' तत् तस्मात् खलु युष्माभिः न भेतव्यमिति कृत्वा अवस्वापिनी ददाति सुते मेरुं नीते सुतविरहार्ता मा दुःखभागभूदिति दिव्यनिन्द्रया निद्राणां करोतीत्यर्थः, 'दलइत्ता' दखा 'तित्थयरपडिरूवग बिउव्वई' तीर्थकर प्रतिरूपकं विकुर्वति तीर्थंकरस्य मेरु नेतव्यस्य भगवतः प्रतिरूपकं जिनसदृशं रूपं विकुर्वतीत्यर्थः 'अस्मास्नु मेरुंगतेषु जन्ममहव्यापृति व्यग्रेषु आसन्नदुष्टदेवतया कुतूहलादिनाऽपहत निद्रासती मा इयं तथा भवतु इति भगवद्पानिर्विशेषणं रूपं विकुर्वन्तीति भावः 'विउव्वित्ता' देवराया भगवओ तिथपरस्स जम्मामहिमं करिस्तामि, तं गं तुम्भाहिं ण भाइयवंति' तुम धन्य हो, तुम पुण्यात्मा हो, तुम कृतार्थ हो यहां तक ग्रहण करना चाहिए हे देवानुप्रिये ! मैं देवेन्द्र देवराज शक्र हूं-और भगवान तीर्थकर की जन्म महिमा करने को आया हूं अतः में उनकी जन्म महीमा करूंगा आपलोग इससे भयभीत न हों ऐसा कहकर उसने माता को 'ओसोवणि' निद्रामें 'दलयई' सुलादिया अर्थात् जब मैं इनके पुत्रको सुमेरु पर्वत पर ले जाऊंगा तो थे सुत के विरह में दुःखित हो जावेगी-इसलिये इन्हें सुनका विरह पीडित न करपावे इस अभिप्राय से माता को उसने मायामयी निद्रा से निद्रित करदिया 'दल इत्ता' निद्रा से निद्रित करके 'तित्थयर पडिरूवगं विउवह फिर उसने जिन सदृश रूपकी विकुर्वणा की-अपनी विक्रियाशक्ति से जिन सदृशरूपवाला बालक बनाया
और वह इस अभिप्राय से कि जन्मोत्सव के करने में व्यग्र बने हुए मुझे मेरु पर चले जाने पर यदि कोई आसमवर्ती दुष्ट देवी कुतूहलादि के वशवर्ती बनकर मातोकी निद्रा दूर कर देती है तो यह पुत्र के विरह से कातर न होने पावे इस हेतु से उस शक्र ने जिनके जैसे रूपवाले एक बालक की चिकुर्वणा की 'विउ. કૃતાર્થ છે, અહીં સુધી શહણ કરવો જોઈએ. હે દેવાનુપ્રિયે ! હું દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક છું અને ભગવાન તીર્થકરને જન્મ મહિમા કરવા માટે આવ્યો છું એથી હું એમને જન્મ મહિમા કરીશ. આપ સર્વે એનાથી ભયભીત થશે નહિ, આમ કહીને તેણે માતાને 'ओसोपणि' निद्रामा 'दयइ' भन ४२ हीधी. सेटले न्यारे दुशमना पुराने सुभे પર્વત ઉપર લઈ જઈશ ત્યારે એ પિતાના પુત્રના વિરહમાં દુઃખિત થઈ જશે. એથી એમને સુતને વિરહ દુઃખિત કરે નહિ આ અભિપ્રાયચી માતાને તેણે માયામયી નિદ્રામાં निद्रित ४२ घi. 'दलइत्ता' निद्रा मान ४रीन 'तित्थयरपडिख्वगं विउब्ध पछी २ સદશ રૂપની વિકુણા કરી–પિતાની વિક્રિયા શક્તિથી તે જિન સદશ રૂપવાળું બાળક બનાવ્યું, અને આ અભિપ્રાયથી તેણે આવું કર્યું કે જ્યારે હું જન્મોત્સવ કરવા માટે મેરૂ પર્વત પર જતો રહીશ અને ત્યાં જન્મ:વમાં વ્યસ્ત થઈ જઈશ અને પાછળથી કે આસનવત દુષ્ટ દેવી કુતૂહલવશ થઈને માતાની નિદ્રાને ભંગ કરશે તે તે પુત્રના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org