Page Text
________________
जम्बूदीपप्रज्ञप्तिसूत्रे आदर्शो-दर्पणो जिनजनन्योः शृङ्गारादि विलोकनाधुपयोगी यासां ताः हस्तगतादर्शा इत्यर्थः मूले विशेषणस्य हस्तगतपदस्य पूर्व प्रयोक्तव्ये परनिपातःप्राकृतत्वात् बोध्यः, आगायन्त्यःआ ईषत्स्वरेण गायन्त्यः प्रारम्भकाले मन्दरस्वरेण गायमानत्वात्, परिगायन्त्यः-गीतप्रवृत्ति कालानन्तरम् परितः उच्चस्वरेण गायन्त्यस्तिष्ठन्ति इति । अत्र च रुचकादि स्वरूपप्ररूपणा इयम् एकादेशेन एकादशे द्वितीयादेशेन त्रयोदशे तृतीयादेशेन. एकविंशे रुचकद्वीपे बहुमध्ये वलयाकारो रुचक शैल: चतुरशीरियोजनसहस्राणि उच्चः मूले १००२२ मध्ये ७०२३ शिखरे ४०२४ योजनानि विस्तीर्णः, तस्य च शिरसि चतुर्थे सहस्रे पूर्वदिशि मध्ये सिद्धायतनकूटम् उभयोः पार्श्वयोः चत्वारि २ दिक्कुमारीणां कूटानि तत्र नन्दोत्तराधाश्चतस्र एकपाचे कूटचतुष्टये द्वितीये च पाच कूट चतुष्टये विनयाधाश्चतस्रः दिक्कुमारी महतरिकाः परिवसन्तीतिभावः ।
सम्प्रति दक्षिणरुचकस्थानां वक्तव्यमाह-'तेणं कालेणं' इत्यादि, तेणं कालेणं तेणं समएणं दाहिणरुयरावत्थव्याओ अट्ठदिसाकुमारीमहत्तरियाओ तहेव जाव विहरंति' तस्मिन्
और पहिले धीमे स्वर से और बाद में जोर जोर से जन्मोत्सव के मांगलिक गीत गाने लगी इन्हों के हाथ में दर्पण इसलिये था कि जिन और उनकी माता शृङ्गारादि को देखने के लिये इसे अपने काम में लावें यहां रुचकादि के स्वरूप की प्ररूपणा इस प्रकार से है एक देश से ११वें द्वितीया देश से १३ वे, तृतीया देश से २१ वे रुचक द्वीप में ठीक बीच में वलय के आकार का रुचक शैल है यह चौरासी हजार योजन का ऊंचा है मूल में इसका विस्तार १००२२ योजन का है मध्य में ७०२३ योजन का है और ऊपर शिखर में ४०२४ योजन का है उसके ऊपर शिखर पर चतुर्थ हजार योजन पर पूर्व दिशा की ओर बीच में सिद्धा. यतन कूट है दाइ बांई ओर चार कूट दिक्कुमारिकाओं के हैं इनमें नन्दोत्तरा आदि दिक्कुमारिकाएं रहती हैं।
दक्षिण रुचकस्थ दिक्कुमारिकाओं की वक्तव्यता 'तेणं कालेणं तेणं समસમુચિત સ્થાન ઉપર હાથમાં દર્પણ લઈને ઊભી રહી. અને પહેલાં ધીમા સ્વરમાં અને ત્યાર બાદ ર–જેરથી જન્મત્સવના માંગલિક ગીત ગાવા લાગી. તેમના હાથમાં દર્પણ એટલા માટે હતું કે જિન અને તેમના માતુશ્રી શૃંગારાદિ જેવા માટે અને તાના કામમાં લાવે. અહીં રુચકાદિના સ્વરૂપની પ્રરૂપણું આ પ્રમાણે છે–એક દેશથી ૧૧નાં, દ્વિતીયા દેશથી ૧૩માં, તૃતીયા દેશથી ૨૧માં રુચક દ્વીપમાં, ઠીક મધ્યભાગમાં વલયના આકાર જે ગ્રૂક શેલ છે, આ ૮૪ હજાર યેજન જેટલો ઊંચો છે. મૂળમાં એને વિસ્તાર ૧૦૦૨૨ જન જેટલું છે. મધ્યમાં ૭૦૨૩ એજન જેટલું છે અને ઉપર શિખરમાં ૪૦૨૪ જન જેટલે છે. તેની ઉપર–શિખર ઉપર ચાર હજાર જન ઉપર પૂર્વ દિશા તરફ મધ્યમાં સિદ્ધાયતન ફૂટ આવે છે. એની ડાબી અને જમણી તરફના ચાર ફૂટ દિકકુમારિકાઓના છે. એ ફૂટમાં નારા આદિ દિકકુમારિકાઓ વસે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003155 |
| Book Title | Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 798 |
| Language | Prakrit, Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 24 MB |