Page Text
________________
Ge
जम्बूद्वीपतिसूत्रे
व्यविदिशः सम्पद्यते कूटत्रयस्थामान्युक्त्वा चतुर्थकूटस्थानमाह - 'चउत्थे तत्तियस्स उत्तरपच्चत्थिमेणं पंचमस्स दाहिणेणं सेसा उ उत्तरे दाहिणेणं' चतुर्थमित्यादि - चतुर्थं चतुर्थकूटम्, उत्तरकुरुकूटं तृतीयस्य गन्धिलावती कूटस्य उत्तरपश्चिमेन - उत्तरपश्चिमायां विदिशि वायव्यकोणे पञ्चमस्य स्फटिककूटस्य दक्षिणेन दक्षिणस्यां दिशि प्रज्ञतम् पञ्चमादि कूटस्थानमाह - शेषाणि कूटचतुष्टयातिरिक्तानि स्फटिकादीनि त्रीणि कूटानि तु उत्तरदक्षिणेन उत्तरदक्षिणस्याम् उत्तरदक्षिणश्रेणि व्यवस्थया स्थितानि प्रज्ञप्तानि अत्रेदं तात्पर्यम् पञ्चमं चतुर्थहगोत्तरतः पण्ठस्य दक्षिणतः, षष्ठं पञ्चमस्योत्तरतः सप्तमस्य दक्षिणतः, सप्तमं षष्ठस्योत्तरत वायव्य विदिशा रूप कोने समुदितकियेगये है इसीसे 'विदिसाहिं तिष्णि' ऐसे बहुवचनका प्रयोग किया गया है। अब चतुर्थकूट का स्थान कहने के लिये सूत्र - कार (उत्थे ततिअस्स उत्तरपच्चत्थिमेगं पञ्चमस्स दाहिणेणं, सेसा उ उत्तर दाहिणेणं फलियलोहिअक्खेसु भोगंकर भोगवइओ देवयाओ सेसेसु सरिस - णामया देवा) इस सूत्र द्वारा समझाते हैं कि उत्तर कूट नामक जो चतुर्थकूट है वह तृतीयकूट जो गन्धिलावती कूट है उसकी वायव्य विदिशा में है और पांच वां जो स्फटिककूट है उसकी दक्षिणदिशा में है इन कूटों के अतिरिक्त जो स्फटिककूट लोहिताक्षकूट, आनन्दकूट. ये तीन कूट हैं वे उत्तर दक्षिणश्रेणि में व्यवस्थित हैं यहां ऐसा तात्पर्य है - पांचवां जो कूट स्फटिककूट है वह चतुर्थ कूटकी उत्तरदिशा में है और छठे कूट की दक्षिण दिशामें है छठा जो कूट है वह पंचमकूट की उत्तर दिशा में और सातवें कूट की दक्षिणदिशा में हैं सातवाँ जो कूट है वह छठे कूट की उत्तर दिशा में કાણમાં સિદ્ધયતન ફૂટ છે. એ સિદ્ધાયતનકૂટથી વાયકાણમાં ગંધમાદનકૂટ છે. એનાથી વાયવ્ય કાણુમાં ગધિાવતી ફૂટ છે. આ પ્રમાણે એ વાયવ્ય વિદિશા રૂપકો વડે સમુદ્રિત કરવામાં આવેલ છે. એથી ०४ 'विदिसाहिं तिष्णि' सेवा महुवयनने પ્રયાગ કરવામાં આવેલ છે. હવે ચતુર્થી ફૂટતુ સ્થાન કહેવા માટે સૂત્રકાર 'च उत्थे ततिअस्स उत्तरपच्चत्थिमेणं पचमस्स दाहिणेणं, सेसाउ, उत्तरदाहिणेणं फलिय लोहि खेसु भोगंकर भोगवइओ देवयाओ सेसेसु सरिसणामाया देवा' या सूत्र वडे સમજાવે છે કે ઉત્તર ફૂટ નામના જે ચતુર્થી ફૂટ છે તે તૃતીય ફૂટ જે ગ ંધિલાવતી ફૂટ છે, તેની વાયવ્ય દિશમાં છે અને પાંચમા જે ફાટક ફૂટ છે તેની દક્ષિણ દિશામાં એ ફૂટ સિવાય જે સ્ફટિક ફૂટ, લેાહિતાક્ષ ફૂટ અને આન ફૂટ એ ત્રણ ફૂટા છે તે ઉત્તર દક્ષિણુ શ્રેણિમાં વ્યવસ્થિત છે. અહી એવા અકરવામાં આવે છે કે-પાંચમા જે સ્ફટિક ફૂટ છે તે ચતુર્થાંફૂટની ઉત્તર દિશામાં છે અને ૬ ઠા ફૂટની દક્ષિણ દિશામાં છે. છઠ્ઠા ફૂટ છે તે પંચમ—કૂટની ઉત્તર દિશામાં અને સાતમા કૂટની દક્ષિણ દિશામાં છે જે સાતમા કૂટ છે તે ૬ ઠા કૂટની ઉત્તર દિશામાં આવેલ છે. આ પ્રમાણે પરસ્પરમાં ઉત્તર-દક્ષિણ ભાવ કહેવામાં આવેલ છે. સ્ફટિક ફૂટ અને લેાહિતાક્ષ ફૂટ એ બે કટાની
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003155 |
| Book Title | Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 798 |
| Language | Prakrit, Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 24 MB |