Page Text
________________
१४४
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे पण्डयो वर्णको भणितव्यः स च पञ्चमपष्ठसूत्रतो बोध्यः, तस्य खलु हरित्प्रपातकुण्डस्य औचराहेण तोरणेन यावत् प्रव्यूढा सति हरिवर्ष वर्षमे जमाना २ विकटापातिन वृत्तवैताहचं योजनेन असम्प्राप्ता पथिमाभिमुखी आवृत्ता सति हरिवर्ष द्विधा विभजमाना, २, इति, एतदेव सूचयितुमाह-'जाब अहे जगई दालइत्ता' इत्यादि, यावत् अधो जगती दारयित्वा अध:-अधो. भागे जगतीं पृथ्वी दायित्वा भित्वा 'छप्पण्णाए सलिलासहस्सेहिं समग्गा पुरस्थिमं लवणसमुदं समप्पेइ' पट् पञ्चाशता सलिलासहस्रैः महानदीसहस्रः समग्रा परिपूर्णा पौरस्त्यं पूर्वदिग्भवं लवणसमुद्रं सपाप्नोति, 'तं चेव पवहे य मुहमूले य पमाणं उव्वेहो य जो हरिकंताए जाव व संडसंपरिक्खित्ता' तदेव हरिकान्ता प्रकरणोक्तमेव प्रबहे च सुखमूले च प्रमाणमुद्रेधश्च यो हरिकान्तायाः यावत् वनपण्डसंपरिक्षिप्ता तथाहि-हरिता खलु महानदी प्रबहे पञ्चविंशति योजनानि विष्कम्भेण अर्द्धयोजनपुद्वेधेन तदनन्तरं च खलु मात्रया २ परिवर्द्ध माणा २ मुखमूले अर्द्धतूतीयानि योजनशतानि विष्कम्भेण पञ्च योजनानि उद्वेधेन, उभयोः पार्श्वयोः द्वाभ्यां पद्मवरवेदिकाभ्यां द्वाभ्यां च वनषण्डाभ्यां संपरिक्षिप्ता, इति, 'तस्स दिका और बनवण्ड का वर्णन कर लेना चाहिये यह वर्णन पंचम और छठे सूत्र से जान लेना चाहिये । उस हरितप्रपात कुण्ड के उत्तर दिग्वः तोरण द्वार से यावतू निकलनी हुई यह हरित महानदी हरिवर्ष क्षेत्रकी ओर आती २ विकटा पाती वृत्तवैताढय पर्वत की एक योजन दूरी पर छोड देती है और फिर वहां से पश्चिमकी ओर मुड़कर हरिचर्ष क्षेत्र के मध्यभाग में बहती है इससे इस क्षेत्र के दो हिस्से हो जाते हैं-फिर वहां से जम्बूद्वीप की जगती विदीर्णकर ५६ हजार नदियों के परिवार से युक्त हुई यहमहानदी पूर्वदिग्वर्ती लवण समुद्र में आकर मिल जाती है यह हरित महानदी प्रवह में विष्कम्भकी अपेक्षा २५ योजन प्रमाण है और उद्वेध इसका आधे योजन का है इसके बाद बढते बढते मुखमूल में यह २५० योजन की विष्कम्भकी अपेक्षा हो गई है और उद्वेध इसका ५ योजन का हो गया है दोनों पार्श्व भागों में यह दो पद्मवर वेदिकाओं વનપંડથી આવૃત છે. અહીં પવરવેદિકા અને વનણંડનું વર્ણન સમજી લેવું જોઈએ એ વર્ણન પાંચમા અને છટ્ટા સૂત્રમાંથી જ શું લેવું જોઈએ. એ હરિપ્રપાત કુંડના ઉત્તર દિગ્ગત તેરણ દ્વારથી યાવત્ નીકળતી એ હરિત્ મહાનદી હરિવર્ષ ક્ષેત્રની તરફ પ્રવાહિત થતી વિટાપાતી વૃત્ત વૈતાઢય પર્વતને એક જન સુધી દૂર છોડી દે છે, અને પછી ત્યાંથી તે પશ્ચિમ તરફ થઈને હરિવર્ષ ક્ષેત્રના મધ્ય ભાગમાં પ્રવાહિત થાય છે. એથી આ ક્ષેત્રના બે ભાગ થઈ જાય છે. પછી ત્યાંથી જ બૂદી પમાં પ્રવાહિત થતી અને ૫૬ હજાર નદીઓના પરિવાર સાથે સંસ્કૃત થઈને એ મહાનદી પૂર્વ દિગ્વતી લવણ સમુદ્રમાં આવીને મળે છે. એ હરિત મહાનદી પ્રવાહમાં વિખંભની અપેક્ષાએ ૨૫ જન પ્રમાણ છે અને આને ઉદ્વેધ અર્ધા યેાજન જેટલું છે ત્યાર બાદ વૃદ્ધિ પામીને મુખ મૂલમાં એ ૨૫૦ એજન જેટલી વિષ્કભની અપેક્ષાએ અને ઉધની અપેક્ષાએ એ ૫ જન જેટલી વિસ્તૃત થઈ ગઈ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003155 |
| Book Title | Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | Jain Shastroddhar Samiti Ahmedabad |
| Publication Year | 1977 |
| Total Pages | 798 |
| Language | Prakrit, Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_jambudwipapragnapti |
| File Size | 24 MB |