________________
विद्यावृद्धसमुद्देशः।
४५
स नैष्ठिको ब्रह्मचारी यस्य प्राणान्तिकमदारकर्म ॥ १० ॥
टीका-यस्य ब्रह्मचारिणः प्राणान्तिकं मृत्युपर्यन्तं कलत्ररहितं क्रियाकांडं भवति स नैष्ठिकः प्रोच्यते । निष्ठाशब्देन कष्टमभिधीयते तया दीव्यति नैष्ठिकः । तथा च भारद्वाजः
कलत्ररहितस्यात्र यस्य कालोऽतिवर्तते ।
कष्टेन मृत्युपर्यन्तो ब्रह्मचारी स नैष्ठिकः ॥१॥ अथ पुत्रस्य लक्षणमाहये उत्पन्नः पुनीते वंशं स पुत्रः ॥ ११ ॥
यः पुत्र उत्पन्नो जातः कुलं पुनीते पवित्रतां नयति स्नानदानव्रतादिभिः स पुत्रः प्रोच्यते । तथा च भागुरिः
कुलं पाति समुत्थो यः स्वधर्म प्रतिपालयेत्
पुनीते स्वकुलं पुत्रः पितृमातृपरायणः ॥ १ ॥ अथ कृतुपदस्य ब्रह्मचारिणो लक्षणमाहकृतोद्वाहः कृतुप्रदाता कृतुप्रदः ॥ १२॥ टीका-यो ब्रह्मचारी कृतोद्वाहः सन् ऋतुकालाभिगामी केवलं सन्तानाय भवति स कृतपदसंज्ञो भवति । तथा च वर्ग:
सन्तानाय न कामाय यः स्त्रियं कामयेहतौ ।
कृतुपदः स सर्वेषामुत्तमोत्तमसर्ववित् ॥ १ ॥ अथापुत्रस्य ब्रह्मचारिणो यद्भवति तदाहअपुत्रो ब्रह्मचारी पितृणामृणभाजनम् ॥ १३ ॥ १ प्रथमाश्रमिणः प्रोक्ता ये पंचोपनयादयः ।
तेऽधीत्य शास्त्रं स्वकुर्युर्दारानन्यत्र नैष्ठिकात् ॥१॥ २ पुत्रः पुपुषोः स्वात्मानं सुविधेरिव केशवः ।
य उपस्कुरुते वप्तुरन्यः शत्रुः सुतच्छलात् ॥१॥ ३ नेदं सूत्रं मु-मू-पुस्तके ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org
