________________
३५८
नीतिवाक्यामृते
दीर्घप्रयाणोपहतं बलं न कुर्यात्स तथाविधमनायासेन भवति परेषां साध्यं ॥ ५२ ॥
टीका-भूभुजा परराष्ट्रप्रविष्टेन दीर्घप्रयाणकं न दातव्यं । यतो दीर्घप्रयाणोपहतं बलमनायासेन सुखेन साध्यं भवति । केषां ? परेषां शत्रूणां ।
अथ भूपतेराकृष्टिमंत्र उत्कृष्टसभाया भवति तदाहन दायादादपरः परबलस्याकर्षणमंत्रोऽस्ति ॥ ५३॥
टीका-दायादागोत्रिणः सकाशात् अपरो द्वितीयः कश्चित् परबलस्याकर्षणमंत्रो नास्ति [नास्ति] न विद्यते । कोऽसौ ? मंत्रोऽभिचारलक्षणः । कस्मिन् विषये ? परबलस्याकर्षणे शत्रुसैन्यनिषूदने । तथा च शुक्रः
न दायदात्परो वैरी विद्यतेऽत्र कथंचन ।
अभिचारकमंत्रश्च शत्रुसैन्ये निषूदने ॥१॥ यस्याभिमुखं गच्छेत्तस्यावश्यं दायादानुत्थापयेत् ॥ ५४ ।। कण्टकेन कण्टकमिव परेण परमुद्धरेत् ॥ ५५ ॥ विल्वेन हि विल्वं हन्यमानमुभयथाप्यात्मनो लाभाय ॥५६॥ टीका-सर्व गतार्थम् । अथात्यन्तापराधे कृते यत्कर्तव्यं तदाहयावत्परेणापकृतं तावतोऽधिकमयकृत्य सन्धि कुर्यात् ॥५७।।
टीका-यावन्मानं परेण शत्रुणापराद्धं तावन्मानं तस्याधिकमपकृत्य विरुद्धं कृत्वा ततः स्नेहेन सन्धानं कुर्यात् । तथा च गौतमः--
यावन्मात्रोऽपराधश्च शत्रुणा हि कृतो भवेत् ।
तावत्तस्याधिकं कृत्वा सन्धिः कार्यों बलान्वितैः ॥१॥ अथ द्वाभ्यामपि यथा भवति तदाहनातप्तं लोहं लोहेन सन्धत्ते ॥ ५८ ॥ १ तथा च शुक्र इति श्लोकश्चेति द्विलिखितः पुस्तके ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
