________________
युद्धसमुद्देशः।
३४५
भूम्यर्थ भूमिपैः कार्यो नयो विक्रम एव च ।
देशत्यागो न कार्यस्तु प्राणत्यागोऽपि संस्थिते ॥१॥ अथ शत्रोर्बलयुक्तेन यत्कर्तव्यं तदाहबुद्धियुद्धेन परं जेतुमशक्तः शस्त्रयुद्धमुपक्रमेत् ॥ ४॥
टीका-प्रथमं तावद्बुद्धियुद्धं कर्तव्यं यदि बुद्धियुद्धेन न शक्तः शत्रु जेतुं ततः शस्त्रयुद्धं कुर्यात् । तथा च गर्ग:
युद्धं बुद्धयात्मकं कुर्यात्प्रथमं शत्रुणा सह । व्यर्थेऽस्मिन् समुत्पन्ने ततः शस्त्ररणं भवेत् ॥१॥ अथ बुद्धियुद्धस्य माहात्म्यं भूयोप्याह--- न तथेषवः प्रभवन्ति यथा प्रज्ञावतां प्रज्ञाः ॥ ५॥ टीका--तथा तेन प्रकारेण न प्रभवन्ति समर्था भवन्ति । के ? इषवो वाणा यथा बुद्धिमतां बुद्धयः प्रभवन्ति समर्था भवन्ति । तथा च गौतमः
न तथात्र शरास्तीक्ष्णाः समर्थाः स्यू रिपोर्वधे।
यथा बुद्धिमतां प्रज्ञा तस्मात्तां सन्नियोजयेत् ॥१॥ अथ भूयोऽपि बुद्धिमाहात्म्यमाह
दृष्टेऽप्यर्थे सम्भवन्त्यपराद्धेषवो धनुष्मतोऽदृष्टमर्थ साधु साधयति प्रज्ञावान् ॥ ६॥ __टीका-दृष्टेऽप्यर्थे लक्ष्येऽपराधा व्यर्था इषवो वाणाः । यस्य तस्य धनुष्मतो धानुष्कस्य दृष्टेऽप्यर्थे लक्ष्य ( वाणा व्यर्थाः सम्भवन्ति)। यः पुमान् प्रज्ञावान् पुरुषोऽदृष्टमपि पदार्थ साधु यथा भवत्येवं साधयति । तथा च शुक्रः
धानुष्कस्य शरो व्यर्थो दृष्टे लक्ष्येऽपि याति च ।
अदृष्टान्यपि कार्याणि बुद्धिमान् सम्प्रसाधयेत् ॥१॥ अथ माधवमालतीसंविधानकमाह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org
