________________
३१४
नीतिवाक्यामृते
न हि दैवमवलम्बमानस्य धनुः स्वयमेव शरान् संधत्ते ॥११॥ टीका—दैवमवलम्बमानस्य केवलं दैवमाश्रितस्य पुरुषस्य न किंचिद्भवति । यथा शराश्चापं स्वयमेव न गच्छन्ति तस्मादुद्यमः कार्यः । तथा च जैमिनिः--
नोद्यमेन विना सिद्धिं कार्य गच्छति किंचन । यथा चापं न गच्छन्ति उद्यमेन विना शराः॥१॥ अथ केवलं पौरुषमवलम्बमानस्य पुरुषस्य यद्भवति तदाहपौरुषमवलम्बमानस्यार्थानर्थयोः सन्देहः ॥ १२ ॥
टीका-केवलं पौरुषमवलम्बमानस्यार्थानर्थयोः सन्देहः पौरुषे कृतेऽथों भवति । अथवानर्थो भवति । तथा च वशिष्टः
पौरुषमाश्रितलोकस्य नूनमेकतमं भवेत् । धनं वा मरणं वाथ वशिष्ठस्य वचो यथा ॥१॥ अथ दैवस्य पुरुषस्य यद्भवति तदाहनिश्चित एवानर्थो दैवपरस्यः॥ १३॥
टीका-दैवपरस्य पुरुषस्य निश्चित एवानर्थः सन्देहो नास्तीति ।। तथा च नारदः
प्रमाणीकृत्य यो दैवं नोद्यमं कुरुते नरः । स नूनं नाशमायाति नारदस्य वचो यथा ॥ १ ॥ अथ देवपुरुषकारयोः संयोगे यद्भवति तदाह
आयुरोषधयोरिव दैवपुरुषकारयोः परस्परसंयोगः समीहितमर्थ साधयति ॥ १४ ॥
टीका-निष्पत्तिं नयति । कं ? समीहितमर्थ मनोऽभिलषितं प्रयोजनं । कोऽसौ ? परस्परसंयोगोऽन्योन्यानुबन्धः। कयोरिव ? आयुरोषधयोरिव ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
