________________
विवादसमुद्देशः ।
३०९
प्रबोधनं क्लेशाय भवति न तं यतो मूल् मुञ्चति । एवं स्थिते किमौषधं तस्योपशमनविषये उपेक्षणीयं न किंचिद्वक्तव्यं । तथा च भागुरिः
कर्पासे दह्यमाने तु यथा युक्तमुपेक्षणं । एकग्रहपरे मूर्खे तद्वदन्यं न विद्यते ॥१॥ अथ भूयोऽपि मूर्खस्य स्वरूपमाहमूर्खस्याभ्युपपत्तिकरणमुद्दीपनपिण्डः ॥ ४४ ॥
टीका--मूर्खस्य यदभ्युपपत्तिकरणं प्रबोधनं । तत्तस्य किंविशिष्टं स्यात ? स तस्य प्रतिबोधनविषये उद्दीपनपिण्डो भवति मूर्खकृत्यस्य वृद्धिकारी भवति तस्मान्मूर्ख न प्रतिबोधयेत् । तथा च गौतमः
यथा यथा जडो लोको विझौंकैः प्रबोध्यते । तथा तथा च तज्जाड्यं तस्य वृद्धिं प्रयच्छति ॥१॥ अथ कोपविशिष्टमूर्खाणां प्रबोधेन कृतेन यद्भवति तदाह
कोपानिज्वलितेषु मूर्खेषु तत्क्षणप्रशमनं घृताहुतिनिक्षेप इव ॥ ४५ ॥
टीका-मूर्खेषु कोपाग्निज्वलितेषु क्रोधवैश्वानरदह्यमानेषु तत्क्षणादेव तस्मिन् काले या सा प्रशमता शिक्षाप्रदानविषयः क्रियते । स किं विशिष्ट इव ? घृताहुतिनिक्षेप इव । एतदुक्तं भवति यथाग्निः घृताहुत्या प्रवर्धते, एवं मूर्खस्य कोपोऽपि वृद्धिं याति प्रबोधेन ।
अथ भूयोऽपि मूर्खस्वरूपमाहअनस्तितोऽनङ्गानिव ध्रिमाणो मूर्खः परमाकर्षति ॥४६ ।। टीका-~-मूर्खः कुपितो ध्रियमाणो निवार्यमाणोऽपि परेण । किं करोति? तमप्यन्यं परमप्यतिशयेनाकर्षति शत्रुसंमुखं नयति । क इव ? अनडानिव
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
