________________
३०४
नीतिवाक्यामृते
रेण यथात्मन उपालम्भो नागच्छति । तथा परमुपालभेत परस्य स्वरूपं वादविषये निवेदनीयं धर्मस्थानाधिष्ठितपुरुषेणेति । तथा च गौतम :धर्माधिकृतमर्त्येन निवेद्यः स्वामिनोऽखिलः ।
विवादो न यथा दोषः स्वस्य स्यान्न तु वादिनः ॥ १ ॥ अथ धर्माधिष्ठितेन पुरुषेण वादे यत्कर्तव्यं तदाहन हि भर्तुरभियोगात्परं सत्यमसत्यं वा वदन्तमवगृह्णीयात् ।। २७ ।।
टीका —— नावगृह्णीयान्नावदूषयेत् । कं वादिनं । किंविशिष्टं ? सत्यमसत्यं वा वदन्तं । कस्मात् योगात्पक्षपातात् । कस्य ? भर्तुः स्वामिनः । किंविशिष्टं ? वादिनं परमन्यं । कोऽसौ नावगृह्णीयात् राजाधिष्ठितपुरुषः राजाधिष्ठितोऽधिकृतो यः पुरुषो भवति तेन वादविषये पक्षपातो न कर्तव्यः । यथार्थं राज्ञः पुरतो वाच्यं । तथा च भागुरि:ये (यो) न कुर्याद्रणं भूयो न कायस्तेन विग्रहः । विग्रहेण यतो दोषो महतामपि जायते ॥ १ ॥
अथ यः सदा कलहं करोति तदाहअर्थसम्बन्धः सहवासश्च नाकलहः सम्भवति ॥ २८ ॥
1
टीका – सामस्त्येन न युद्धबाह्यस्तिष्ठति । कोऽसौ अर्थसम्बन्धो द्रव्यव्यवहारः, तथा सहवासश्चैकगृहनिवासश्च । योऽर्थसम्बन्धं करोति तथैकस्मिन् गृहेऽन्येन सह तिष्ठति स युद्धबाह्यं न तिष्ठति । तथा च गुरुःयः कुर्यादर्थसम्बन्धं तथैकगृहसंस्थितिं ।
तस्य युद्धं विना कालः कथंचिदपि न व्रजेत् ॥ १ ॥ अथ प्राणैः सह यस्य संचितोऽर्थो यो गृहस्थितो यथा तथाहनिधिराकस्मिको वार्थलाभः प्राणैः सह संचितमप्यर्थमप
हारयति ।। २९ ।।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
