________________
३०२
नीतिवाक्यामृते
vvvvar
vvvvvvvv.nrn.
संदिग्धे लिखिते जाते साक्ष्ये वाथ सभासदैः । विचार्य निर्णयः कार्यो धर्मो शास्त्रसुनिश्चयः ॥१॥ अथ धर्माधिकरणबाह्यं निर्णयो यथा भवति तदाह
परस्परविवादे न युगैरपि विवादसमाप्तिरानन्त्याद्विपरीतप्रत्युक्तीनां ॥ २१ ॥
टीका-तयोर्धर्माधिकरणविवादो ज्ञेयः । परस्परं जल्पमानानां वादिनां पुरतः प्रभूतकालेनापि (न) परिसमाप्तिरिति । तस्माद्धर्माधिकरणैनिवेद्यः ! तथा च ........
धर्माधिकारिभिः प्रोक्तं यो वादं चान्यथा क्रियात् ।
सर्वस्वहरणं तस्य तथा कार्य महीभुजा ॥१॥ अथान्यदपि व्यवहारस्वरूपमाह
ग्रामे पुरेवा वृत्तो व्यवहारस्तस्य विवादे तथा राजानमुपेयात् ॥ २२॥ ____टीका-यो व्यवहारो ग्रामे पुरे वा निवृत्तं कृत्वा तत्सम्बन्धी भूयोऽपि यदि ताभ्यां विवादो भवति तदा राजानमुपेयात् राजाने करणीयं नान्यथा समाप्तिं याति । तथा च गौतमः
पुरे वा यदि वा ग्रामे यो विवादस्य निर्णयः ।
कृतः स्याद्यदि भूयः स्यात्तद्भपाग्रे निवेदयेत् ॥१॥ अथ राज्ञा निर्णीतेऽपि विवादं योऽन्यथा करोति तस्य यद्भवति तदाह
राज्ञा दृष्टे व्यवहारे नास्त्यनुबन्धः ॥ २३ ॥ टीका-यो विवादिको राज्ञो मर्यादामतिक्रम्य (मते) सद्यः फलेन दण्डेन हन्तव्यो न विकल्पः कार्यः । यतो राज्ञा निर्णीते भूयोऽपि विवादो नास्ति । तथा च शुक्रः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org
