________________
२२ बल - समुद्देशः ।
अथ बलस्वरूपमाह
द्रविणदानप्रियभाषणाभ्यामरातिनिवारणेन यद्धि हितं स्वामिनं सर्वावस्थासु बलते संवृणोतीति बलम् ॥ १ ॥
टीका - प्रयोजनावस्थासु दशासु बलते बलं ददाति संवृणोतीति केनारातिनिवारणेन शत्रुनिषेधेन तद्वलं सैन्यमुच्यते । तथा च शुक्रःधनेन प्रियसंभाषैर्यतश्चैव पुरार्जितम् ।
आपद्भयः स्वामिनं रक्षेत्ततो बलमिति स्मृतम् ॥ १ ॥
अथ बलस्य स्वरूपमाह
बलेषु हस्तिनः प्रधानमङ्गं स्वैरवयवैरष्टायुधा हस्तिनो भवन्ति ॥ २ ॥
टीका -- चतुर्भिः पादैस्तावद्युध्यन्ते दन्तयुगलेन च शुण्डया पुच्छेन च शत्रून् विनाशयतीति न चान्यद्बलं अष्टाङ्गैर्युध्यते इति । तथा च
पालकिः
अष्टायुधो भवेद्दन्ती दन्ताभ्यां चरणैरपि ।
तथा च पुच्छशुण्डाभ्यां संख्ये तेन स शस्यते ॥ १ ॥
अथ हस्तिनां माहात्म्यमाह
हस्तिप्रधानो विजयो राज्ञां यदेकोऽपि हस्ती सहस्रं योधयति न सीदति प्रहारसहस्त्रेणापि ॥ ३ ॥
टीका- राज्ञां योऽसौ विजयः । स किंविशिष्टः ? हस्तिप्रधानो हस्तिमुख्यः । ननु कथं हस्तिप्रधानो विजयो ? यद्यस्मादेकोऽपि हस्ती
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
