________________
१६४
नीतिवाक्यामृते
टीका-न भजेत् न सेवेत । किं तत् ? व्यासंगं अन्यकृत्यं तथा पारिप्लवं चांचल्यं तथान्यमनस्कतामन्यचित्ततां । कस्मिन् ? अध्ययनकाले पाठसमये । तस्मात् पठनसमये अन्यकृत्यं चापल्यं अन्यचित्ततां न कुर्यात् । तथा च गौतमः
अन्यकार्य च चापल्यं तथा चैवान्यचित्ततां। प्रस्तावे पठनस्यात्र यः करोति जडो भवेत् ।।१।। अथ शिष्येण सहाध्यायिषु य कर्तव्यं तदाहसहाध्यायिषु बुद्धयतिशयेन नाभिभूयेतं ॥ १९ ॥ टीका-नाभिभूयेत न पराभवं कुर्यात् । केषु ? सहाध्यायिषु सतीर्थेषु । केन ? बुद्ध्यतिशयेन मतिबाहुल्येन यदि पठनात्तस्य बुद्धिरधिका भवति अन्यच्छात्राणां सकाशात्तदा तद्गताँश्छात्रान् न पराभवेत् न पराभवयुक्तान् कुर्यात् । तथा च गुरु:
__ न सहाध्यायिनः कुर्यात्पराभक्समन्वितान् ।
स्वबुद्धयतिशयेनात्र यो विद्यां वाञ्छति प्रभोः॥१॥ अथ च्छात्रेण गुरोर्यत्कृत्यं तदाहप्रज्ञयातिशयानो न गुरुमवज्ञायेत ॥ २० ॥
टीका-नावज्ञायेत नाज्ञालोपेनायुक्तं गुरुं कुर्यात्। कोऽसौ ? छात्रः । कं ? गुरुं । किंविशिष्टंः ? प्रज्ञयातिशयानः गुरोः सकाशादधिकबुद्धिः संजातः सन्, यदि कथंचिद्गुरोः सकाशाच्छात्रस्य पठतोऽधिका बुद्धिर्भवति तदा तया गुरोर्नावलेपः कार्यः । तथा च भृगुः
बुद्धयाधिकस्तु यछात्रो गुरुं पश्येदवज्ञया ।
स प्रेत्य नरकं याति वाच्यतामिह भूतले ॥१॥ अथ यो मातृपितृभ्यामुपरि पुत्रः शूरो भवति स यादृक् तदाह१ नाभिसूयेत् मु-मू-पुस्तके । २ अवल्हादयेत् मू. लज्ज येत् मु. ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
