________________
१२८
नीतिवाक्यामृते
अथ यत्प्रमाणा मंत्रिणः कार्यास्तत्प्रमाणमाहत्रयः पंच सप्त वा मंत्रिणस्तैः कार्याः ॥ ७१ ॥ टीका—गतार्थमेतत् । अथ सस्पर्धमंत्रिमेलापके एकमतं यादृग्भवति तदाहविषमपुरुषसमूहे दुर्लभमैकमत्यम् ॥ ७२ ॥
टीका-विषमपुरुषाः सस्पर्धी मंत्रिणस्तेषां समूहे मेलापके ऐकमत्यं एकमतं दुर्लभं भवतीति । तस्मात् सस्पर्धी मंत्रिणो न कार्याः । तथा च राजपुत्रःमिथः संस्पर्धमानानां नैकं संजायते मतं । स्पर्धाहीना ततः कार्या मंत्रिणः पृथिवीभुजा ॥१॥ अथ बहुभिर्मत्रिभिर्यद्भवति तदाह--- बहवो मंत्रिणः परस्परं स्वमतीरुत्कर्षयन्ति ॥ ७३ ॥
टीका--बहवो मंत्रिणः कृताः स्वमतीरुत्कर्षयन्ति प्रमाणतां नयन्ति । किविशिष्टाः सन्तः ? परस्परं सस्पर्धाः । तथा च रैभ्य:
बहूंश्च मंत्रिणो राजा सस्पर्धान् करोति यः। घ्नन्ति ते नृपकार्य यत्स्वमंत्रस्य कृता बराः॥१॥ अथ स्वच्छंदा मंत्रिणो यादृक्षा भवन्ति तानुद्दिश्याहस्वच्छन्दाश्च न विजृम्भते ॥ ७४ ।।
टीका-~यदा पुनस्ते मंत्रिणः स्वच्छन्दा भवन्ति न राजवश्या भवन्ति तदा न विजम्भते मिथी मंत्रं न मन्यन्ते मंत्रस्य दूषणं स्वाहं. कारेण कुर्वन्ति स्वस्वामिनः क्षतिः ( तिं च ) । तथा चात्रिः
स्वच्छन्दा मंत्रिणो नूनं न कुर्वन्ति यथोचितं । - मंत्रं मंत्रयमाणाश्च भूपस्याहिताः स्मृताः ॥ १॥ ? अथ राज्ञा यादृक्कार्यमनुष्ठेयं तदाहयद्भहुगुणमनपायबहुलं भवति तत्कार्यमनुष्ठेयम् ॥ ७५ ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
