________________
नीतिवाक्यामृते
अथ विसाध्यराज्ञो यद्भवति तदाहविसाध्यराज्ञस्तंत्र पोषणे नियोगिनामुत्सवो महान् कोश
क्षयः ॥ ४ ॥
टीका - यो राजा तंत्रपोषणे नित्यं विसाधनं करोति तस्य नियोगिनां कर्माधिष्ठितानां महानुत्सवं वृद्धापनकं भवति यतस्ते वित्तं भक्षयन्ति तस्य राज्ञः पुनः कोशक्षयो भवति । तथा च नारदः - ग्रीष्मे शरदि यो नान्नं संगृह्णाति महीपतिः । नित्यं मूल्येन गृह्णाति तस्य कोशक्षयो भवेत् ॥ १ ॥ अथ तस्य भूपतेर्नित्यं व्ययेनागतिं विना यथा कोशक्षयो भवति
तदाह
नित्यं हिरण्यव्ययेन मेरुरपि क्षीयते ॥ ५॥
टीका — यो नित्यं व्ययं करोति न किंचिदुपार्जयति तस्य सुमहानपि कोशः शनैः शनैः क्षयं याति । आस्तां तावत्कोशो मेरुरपि नित्यं हिरण्यव्ययेन स्वल्पेनापि क्षयं याति तस्मादायानुरूपो व्ययः कार्यः । तथा च शुक्रः
९४
-
आगमे यस्य चत्वारि निर्गमे सार्धपंचमः । स दरिद्रत्वमाप्नोति वित्तेशोऽपि स्वयं यदि ॥ १ ॥ अथ राज्ञो विसार्धनव्ययस्य यद्भवति तदाह
तत्र सदैव दुर्भिक्षं यत्र राजा विसार्धयति ॥ ६ ॥ टीका --यत्र राजा नित्यमेवान्नं विसाधयति तत्र सदैव दुर्भिक्षं यतः प्रभूतेनान्नेन तत्र पोषणं भवति ततो दुर्भिक्षं जायते तस्माद्भूभुजा प्रभूतो धान्यसंग्रहः कार्यः । तथा च नारदः
Jain Education International
➖➖
१ धान्य संग्रहमकृत्वाधिकव्ययकर्तुः । २ धान्यसंग्रहं न करोति आगतेरधिकं व्ययति ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
